“E Numaraları” Ne Anlama Geliyor? Hangisi Sakıncalı Hangisi Değil?

Avrupa’da yaşayan Müslümanlar açısından ürünlerin “içindekiler” bölümünde yazan sayılar büyük önem arz etmektedir. Artık Müslümanlar gıda maddelerinin birçok katkı maddesinin yanı sıra hayvansal veya alkol kökenli birçok gizli yardımcı madde içerdiğinden haberdar. Peki, E numaralı bu gizli katkı maddeleri tam olarak nelerdir ve hazır bir ürün satın alacağımız zaman gayrimüslim bir ülkede nasıl bir yol izlemeliyiz?

Yemek: İnsanın ilk sınavı. Bu sadece biz insanlar için değil tüm canlılar için karşılanması gereken bir ihtiyaç. İlk insanlar Hz. Âdem ve eşi Havva annemiz cennetin tüm yiyeceklerinden küçük bir sınırlama ile sınava tabi tutulmuştur. Sadece bir meyveyi yemeleri yasaklanmıştı. Yani onlara her şey helal kılınmış, sadece bir meyve haram kılınmıştı. Helal veya haram olan çeşitli ve zengin besinler göz önüne alındığında bu durumun genel itibarı ile İslami beslenme kuralları için de geçerli olduğu söylenebilir. Buradaki temel kural şöyledir: Haram olmayan her şey esas itibarı ile helaldir. Hayvanlar bile sadece kendileri için uygun olan besinlerle ve bitkilerle beslenmekte, topraktan sadece gerekli besin maddelerini almaktadır. İnsan da hem dinini en iyi şekilde yaşamak hem de sağlığını tehlikeye sokmamak için bazı beslenme kurallarına riayet etmekle yükümlüdür.

Neredeyse her Müslüman tüketici gündelik hayatta kocaman bir “yasaklı” E numarası listesi ile karşı karşıya olduğunun bilincinde. Ancak özellikle internette yayılan birçok liste ciddi anlamda yanlış bilgiler içeriyor. Bu ünlü listelerdeki E numaralarının neredeyse hiçbirinin hayvansal kaynaklarla bir ilişkisi yok. E numaralarının sadece çok küçük bir kısmının hayvansal veya alkolle bağlantılı bir kaynağı var.

Peki Bu E Numaraları Tam Olarak Nedir?

E numaraları gıda katkı maddelerinin etiketlenmesinde kullanılır. “E” harfi Avrupa’yı temsil eder, bu sebeple tüm numaralar AB içinde aynıdır. Gıda katkı maddeleri teknolojik işlevlerine göre farklı gruplara ayrılır. Bunların arasında renklendiriciler, koruyucular, antioksidanlar, emülgatörler, stabilizatörler, asitleştiriciler, jelleştirici ve katılaştırıcılar, farklı gıda katkı maddeleri, kaplama maddeleri ve diğer katkı maddeleri yer alır.

Daha fazla şeffaflık sağlamak için en çok sorulan ve kritik E numaralarını sizin için derledik.

E-NUMARALARI: Sakıncalı Olmayanlar

E150

Karamel (Zuckerkulör)

– Kahverengi/siyah bir renklendirici

– Şekerin asit veya alkali ile birlikte yakılması sonucunda elde edilir.

– Caiz

E322

Lesitin

– Bitkisel kaynaklı emülgatör ve stabilizör

– Genellikle soya fasulyesinden veya yumurta sarısından elde edilir.

– Caiz

E406

Agar-Agar

– Bitkisel kıvam artırıcı

– Farklı deniz yosunlarının hücre duvarlarından su ile elde edilir.

– Caiz

E334

Tartarik Asit (Weinsäure L+)

– Asit düzenleyici ve stabilizör

– Tartarik asit şarap üretilirken üzüm posasından yan ürün olarak veya sentetik olarak elde edilebilir. Tartarik asit şarap üretiminde dibe çöken tortunun sıcak suyla ve tuz asidi ile muamele edilmesi ardından elde edilir. Böylece şaraptan kalan maddelerden de temizlenir.

– Şaraptan değil, üzüm posasından elde edildiği için ve istihaleye uğrayıp temizlik aşamasından geçtiği için temiz ve caizdir.

E412

Guar Zamkı (Guarkernmehl)

– Bitkisel kıvam artırıcı

– Guar çekirdeği bitkisinin bir ekstraktıdır.

– Caiz

E414

Arap Zamkı (Gummi Arabicum)

– Bitkisel kıvam artırıcı ve stabilizör

– Afrika akasya ağacında bulunan bir sıvıdır.

– Caiz

E415

Ksantan Zamkı (Xanthan)

– Bitkisel kıvam artırıcı ve stabilizör

– Birtakım bakteriler fermantasyon yoluyla şekerli ham maddelerden elde edilir.

– Caiz

E419

Keçiboynuzu Zamkı (Johannisbrotkernmehl)

– Bitkisel kıvam artırıcı ve stabilizör

– Keçiboynuzu tohumlarının meyvelerinden ısı işlemi yoluyla elde edilir.

– Caiz

E476

Poligliserol Polirisinolat

– Emülgatör ve stabilizör

– Yapay olarak gliserol ve polirisin asitten üretilir

– Caiz

E621

Mono Sodyum Glutamat

– Tatlandırıcı

– Kimyasal yollar ile birtakım asit veya maddelerden elde edilir.

– Her ne kadar glutamat hayvansal ve alkol kaynaklı maddeler içermese de, yapılan araştırmalara göre, insan sağlığı açısından yan etkilerinin bulunma ihtimalinden dolayı tüketilmesi tavsiye edilmez.

E471/E472

Yağ Asitlerinin Mono ve Digliseritleri

– Emülgatör ve stabilizör

– Gliserin ve bitkisel veya hayvansal yağ asitlerinden üretilir. Günümüzde genellikle soya fasulyesinden elde edilmektedir, İslami açıdan yasaklanmış olan herhangi bir hayvansal yağ kaynaklı E471 günümüzde kullanılmamaktadır. Eğer bir hayvansal kaynak mevcut ise, bununla kastedilen süt ve süt ürünleridir. kKaynağını öğrenmek için üretici ile irtibata geçilmelidir. Günümüzde Bbitkisel kaynaklı ise E471 tercih edildiği için caizdir.

E621

Mono Sodyum Glutamat

– Tatlandırıcı

– Kimyasal yollar ile birtakım asit veya maddelerden elde edilir.

– Her ne kadar glutamat hayvansal ve alkol kaynaklı maddeler içermese de, yapılan araştırmalara göre, insan sağlığı açısından yan etkilerinin bulunma ihtimalinden dolayı tüketilmesi tavsiye edilmez.

E951

Aspartam

– Tatlandırıcı

– Sentetik olarak üretilen iki amino asitten elde edilir.

– Aspartam hiçbir hayvansal katkı ve alkol içermese de, sağlığa yan etkileri tam olarak araştırılmamıştır. Bu nedenden dolayı bu katkı maddesinden uzak durmak ve tüketmemek tavsiye edilmektedir.

İhtilaflı/Sakıncalı Olanlar:

E120

Karmin

– Hayvansal kaynaklı tek renklendirici

– Ekstraksiyon yoluyla cochineal böceklerinden elde edilmektedir. Sentetik olarak üretilen karmine, kosinealkırmızı A (E124) ismi verilmektedir.

– Hanefî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre şüpheli

– Mâlikî mezhebine göre caiz

E407

Karagenan

– bitkisel kıvam artırıcı

– Kırmızı deniz yosunlarının hücre duvarlarından ekstraksiyon yoluyla elde edilir. Bu aşamada kaynar su veya nadiren alkol (etanol) da kullanılabilir.

– Su ile ekstrakte edildiğinde caizdir. Etanol ile ekstrakte edildiğindeki hükmüne dair âlimler arasında görüş ayrılığı vardır.

E160

Beta Karoten / Karoten (Carotin / Provitamin A)

– Sarımsı-kırmızı bir renklendirici

– Kimyasal işlemlerle domates, havuç, kırmızı biber gibi bitkisel maddelerden yahut yumurta sarısından elde edilir. Sentetik olarak üretilme imkânı da bulunmaktadır.

– Karotenin yağda çözülme yeteneği mevcuttur ama bazen çözmek için jelatin de kullanılabilmektedir. Genellikle balık jelatini kullanılır.

– Çözücü madde olarak jelatin (balık jelatini haricinde) kullanılmadığında caizdir.

E440

Pektin

–  Bitkisel kıvam artırıcı ve stabilizör

– Genellikle elma, portakal gibi narenciye meyvelerin kabuklarından elde edilir. Bu aşamada çözücü madde olarak alkol (etanol) de kullanılabilmektedir.

– Etanol ile ekstrakte edildiğindeki hükmüne dair âlimler arasında görüş ayrılığı bulunmaktadır. Etanol dışında başka bir madde ile ekstrakte edildiğinde caizdir.

E913

Lanolin / Yün Mumu

– Kaplama işlemlerinde kullanılır.

– Salgı koyun derisi tarafından salgılanır ve yününden ekstrakte edilir. Çözücü olarak etanol veya izopropanol kullanılabilir. Kullanılan yün yaygın olarak canlı hayvanlardan elde edilir, ancak ölü hayvanlardan da kullanılması mümkündür.

– IGMG Din İstişare Kurulu’na göre, lanolin birtakım kimyasal işlemlerden geçerek özünü kaybedip yeni ve temiz bir maddeye dönüşmektedir. Eğer işlem esnasında alkol kullanılmışsa fakat ürünün sonunda alkol tespit edilemiyorsa (mesela ısı işleminden geçtiği için), bunun tüketiminde bir sakınca yoktur.

E422

Gliserol

– Nemlendirici ve tatlandırıcı

– Çoğunlukla bitkisel kaynaklardan elde edilir. Sentetik olarak veya hayvansal kaynaklardan üretimi de mümkündür fakat yıllardır yaptığımız araştırmalarda hiçbir şekilde hayvansal kaynaklı gliserola rastlamadık.

– Bitkisel veya sentetik üretilmişse caiz, hayvansal kaynaklardan üretilmişse süphelidir.

E904

Şellak

– Lak böceğinin salgısı kaplama ve parlatma işlemlerinde kullanılır.

– Palas ağaçlarında yaşayan lak böceklerinin salgı maddesi yıkanır, ezilir ve güneşte kurutulur.

– Bazı âlimlere göre haramdır (Böceklerin ve dışkılarının yenmesi yasaklanmıştır.)

Bazı âlimlere göre ise helaldir (Arının balı işlemesiyle kıyaslanmaktadır.)

E920/E921

Sistein

– Hayvansal veya sentetik kaynaklı un işleme maddesi. Unun kendisinde değil, ürünün hamurunda kullanılabilmektedir.

– Amino asit (sistein) keratinden elde edilmektedir. Keratin boynuz, tüy veya kıllardan elde edilebilir, fakat sisteinin sentetik olarak da üretebilme imkânı bulunmaktadır.

– Hayvansal kaynaklardan üretilmişse şüpheli, sentetik üretilmişse caizdir.