Tiroid bezi, kalp ve sindirim fonksiyonu, kas kontrolü, beyin gelişimi, ruh hâli ve kemik bakımının yanı sıra vücudun metabolizma hızını düzenleyen hormonlar üretiyor. Eksikliği ya da fazlalığı çok ciddi rahatsızlıklara ve şikâyetlere neden olabiliyor. Dahiliye Hekimi Sayın Nuray Erdemir’e tiroid bezi hastalıkları ile alâkalı en çok merak edilen soruları yönelttik.
SAYIN ERDEMİR, TİROİD BEZİ NEDİR? BİZE TANIMLAMASINI YAPAR MISINIZ?
Tiroid bezi gırtlak (larenks) ve nefes borusunu (trakea) saran kelebek şeklinde iç salgı bezidir. Tiroid bezi insanlarda 20-30 gram ağırlığındadır.
TİROİD BEZİNİN GÖREVLERİ NELERDİR?
Birçok önemli görevi vardır bu organımızın. Boyunda tiroid bezi tarafından salgılanan iki türlü tiroid hormonu vardır. T3 ve T4 hormonlarının en önemli görevi, vücut metabolizmasının hızını kontrol etmektir. Vücutta harcanan kaloriyi ayarlamak, enerji üretimini sağlamak ve vücutun ısısını ayarlamak tiroid bezinin görevlerindendir. Ayrıca çocukların zekâ gelişiminde çok önemli bir rol oynar.
TİROİD BEZİNDE GÖRÜNEN EN SIK HASTALIKLAR NELERDİR?
Guatr, tiroid bezinin büyümesine verilen isimdir. Tiroid bezi normal boyutlarının üzerine çıkacak şekilde büyümüş olması durumudur ancak, hormon salgısında bir değişiklik sözkonusu olmadığı sürece herhangi bir belirtiye neden olmamaktadır.
1) Tiroid bezinin az çalışması (Hipotiroidi )
T3 ve T4 hormonlarının az salgılanması durumudur. Tiroid bezi bu durumda az hormon salgılar ve dolayısıyla az çalışır.
2) Aşırı tiroid hormonu salgılanması (Hipertiroidi)
Tiroid bezinden aşırı tiroid hormonu (T4 ve T3) salgılanmasıyla oluşan bir hastalıktır.
HİPOTİROİDİ’NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tiroid bezinin az çalışmasının belirtileri halsizlik, üşüme, titreme, ses kısıklığı, şişkinlik, ciltte kuruma, saçlarda dökülme, uyku bozukluğu, depresyon, âdet düzensizliği, kilo artışı ve kabızlıktır.
HİPOTİROİDİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hipotiroidi kan tahlilleri ile teşhis edilir. Ev doktorunuzun kolaylıkla yapabileceği kontrollerdendir. Kan kontrolünde TSH ve T3 / T4 hormon seviyesine bakılır. Ayrıca ultrason ile tiroid bezesi incelenebilir. Ultrason ile tiroid bezinin büyüklüğü kontrol edilir ve tiroid nodülü varmı diye bakılır.
HİPOTİROİDİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Hipotiroidi tiroid hormon ilacı verilerek tedavi edilir. Kullanılan ilaç levotiroksindir. Bu madde tiroid bezinin doğal olarak ürettiği T4’ün sentetik olarak (laboratuvar koşullarında) üretilmiş hâlidir. Düzenli bir şekilde her üç ayda bir TSH değerleri için kan testi yapılması tavsiye edilir.
HİPERTİROİDİ NEDİR VE BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tiroid bezinden aşırı tiroid hormonu (T4 ve T3) salgılanmasıyla oluşan bir hastalıktır.
Hipertiroidi’nin en çok görünen belirtileri şunlardır : Çarpıntı, kilo kaybı, kaslarda zayıflık, saçlarda incelme ve dökülme, uykusuzluk, nemli cilt ve ciltte incelme, aşırı terleme, bağırsak hareketlerinde artış ve ishal, kalp çarpıntısı.
HİPERTİROİDİ TANISI NASIL KONULUR?
Hipertiroidi tanısı kan tahlillerinde tiroid değerlerinin kontrol edilmesiyle ortaya çıkar. Ultrason ile bakılmasıyla da görülür. Eğer gerek duyulursa bu kontrollerin haricinde tiroit sintigrafisi yapılabilir.
HİPERTİROİDİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Aşırı hormon salınımını baskılayan ilaçlar, atom tedavisi olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisi ve gerekirse bezlerin alındığı cerrahi uygulama yapılır.
TİROİD HASTALIKLARINDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?
Tiroid bezi hastalıklarının en önemli nedeni iyot ve selenyum eksikliğidir. Tiroit bezi hastalıklarından korunmak için iyotlu tuz kullanabilirsiniz. İyotlu tuz kullanırken iyotun buharlaşarak havaya karışmaması için birçok konuya dikkat edilmesi gerekiyor. İyotlu tuzlar için ışık ve güneş almayan, içini göstermeyen tuzluklar tercih edilmeli, bu tuzlukların ağızları kapalı tutulmalı karanlık ve serin yerlerde muhafaza edilmelidir. İyotun buharlaşmasını önlemek için tencereyi ocaktan indirmeden hemen önce ilave edilmelidir. En az haftada bir defa balık tüketilmelidir. Ayrıca yumurta, yoğurt, süt, peynir, patates ve kuru fasulye iyot oranı yüksek olan besinler kategorisindedir. Bu sebeple bu besinlerin tüketilmesini tavsiye ederim.
* Nuray Erdemir evli ve iki çocuk annesidir. 2012 yılında Johann -Wolfgang Goethe-Universität Frankfurt am Main’dan mezun olmuştur. 2014 – 2015 yılında aile hekimi olarak çalışmıştır. 2016’dan beri ise, Friedberg’de dahiliye bölümünde hekim olarak görevini yürütmektedir.
