Bir seminerimde anne-babaya saygıyı konuşurken, dinleyicilerden biri, artık bu ahlakî değerimizin yok olduğuna dair kısa değerlendirme yaptıktan sonra örnek olarak bir anekdot anlattı: Tanıdıklarından bir kıza nişanlısı, anne-babasıyla birlikte oturmaları gerektiğini söylemiş, o da kabul etmiş. Kızın on arkadaşından dokuzu, “Böyle bir şeyi nasıl kabul edersin!” diyerek yadırgamışlar. Dinleyicim, kızların tutumunu eleştirirken çekirdek aile tehlikesinden söz etti.
Gerçekten çekirdek aile tehlikesinden söz edilebilir mi? Hem evet, hem hayır. Aynı şey geleneksel geniş aile için de geçerlidir. İslamî ilkeler, değerler, geniş ailede iyi uygulanır diğerinde uygulanmaz denilemez, tersi de söylenemez.
Geniş aileden söz edilirken genelde nostaljik takılarak iyilikleri, güzellikleri anlatılır. Oysa, gerçekte geniş ailenin avantajları olduğu gibi dezavantajları da bulunmaktadır. İyiliklere, güzelliklere kaynak olduğu kadar kötülüklere de fidelik etmiştir. Geniş aile içinde nice acı trajediler yaşanmış, zulümler görülmüş, şiddete maruz kalınmış, haksızlıklar yaşanmış, çileler çekilmiştir. Çevrenizdeki insanlardan, geniş aile içinde yaşadığı güzellikleri dinleyebileceğiniz gibi, nice insanın da geniş aile içinde yaşadığı çok acı hikâyelerini dinleyebilirsiniz.
Yukarıdaki anekdotu anlatan dinleyicime sadece kızların tutumunu eleştirmekle yetinmeyip, bir de onların böyle düşünmelerinin nedenlerini sorgulamamız gerektiğini hatırlattım. Neden bu dindar kızlarımız böyle düşünüyorlar? Bu kanaate nasıl vardılar? Acaba, anne-babalarla birlikte yaşayanların olumsuz tecrübelerinden bunu öğrenmiş olabilirler mi? Mutlaka bu kanaatin arkasında birtakım yıkıcı yaşanmışlıklar, ezici tecrübeler var mıdır? Onlar, bu olumsuz hikâyeleri yakınları üzerinden yaşamış olabilirler mi? Anne-babayla bir arada yaşamanın ne yaman zulümlere, haksızlıklara, hoyratlıklara, şiddete, gayr-i insaniliklere sebep olduğunu gören, izleyen, duyan ve bizzat deneyimleyen bir genç nasıl böyle bir birlikte yaşamayı göze alabilir? Mümkün mü? Elbette mümkün değil. Öte yandan, çekirdek aile içinde de sözü edilen kötülükler, hoyratlıklar, zulümler ortaya çıkabilmektedir.
Demek ki; kötülük ve iyilik, ailenin geniş veya çekirdek oluşunda değil, onu oluşturan bireylerde. Mesela, anne-babaya karşı saygılı olmak, onlarla sevgiyle ve merhametle ilgilenmek, ihtiyaçlarını karşılamak için illa geniş aile oluşturma zorunluluğu yoktur; çekirdek aile olarak da bu görevler en güzel şekilde ifa dilebilir. Yeter ki, biz insanî yetilerini iyi geliştirmiş İslam’ı iyi kavrayıp doğru yaşayan soylu Müslümanlar olarak değişimi iyi yönetelim.
