Aile

Çocuklara Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

Yaşadığımız çağda teknoloji her gün ilerlerken, telefon, tablet ve benzeri aletlerle geçirdiğimiz vakit de giderek artıyor. Peki, böyle bir çağda, çocuklarımıza kitap okuma alışkanlığını nasıl kazandırırız?

Merve ve Ali Kocaoğlu

31 Aralık 2021

@Shutterstock

Hepimizin gönlünden geçirdiği şeydir aslında, çocuklarımızın kitap okumaları ve bunun nihayetinde kendilerini geliştirecek, yetiştirecek olmaları. Çünkü biliyoruz ki: Rabbimizin ilk emri “Oku! Seni yaratan Rabbinin ismi ile Oku!”dur. (Alak suresi, 96:1) Okumayı sevenlerin sohbetleri verimli, hitabetleri tatlı, konuştukları hikmetli, bakışları ferasetli, huyları ise güzel olur. Rabbimiz ayetinde buyurduğu gibi “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer suresi, 39:9). Her işin başı sevgidir ve yine sevgiyle bütün engeller aşılır. Her işin temelinde olduğu gibi, çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak da yine sevgiden geçiyor.

ÇOCUK NE GÖRÜRSE ONU YAPAR

Buna ulaşabilmek için en başta kendimiz okumayı sevmeliyiz ve alışkanlık hâline getirmeliyiz. Biz kitaptan uzak yaşıyorsak, çocuklarımızın kitaplara yakın olmasını nasıl isteyebiliriz ki? Kendimiz kitap okumuyor isek, çocuklarımıza “Hadi yavrum, şu kitabı al oku. Bak bu kitapta çok güzel bilgiler, hikâyeler var.” dememiz çocuklarımızda bir merak oluşturmayacaktır. Çünkü çocuklarımız neyi görürse onu yapar.

Çocuklarımız bizim elimizden kitapların düşmediğini görür ise, kitaplara merak saracaktır. Bu merak çocuğun okul çağına gelip, okumayı öğrendiğinde değil, henüz ufacık bir bebek olarak ebeveynlerini gözlemleyip, onları izlemesi ile birlikte başlıyor. Günümüzde hayretle küçük yaştaki çocukların dahi anne ve babalarının telefonlarının birçok özelliğini bildiğini, üstelik kullanabildiğini gözlemliyor isek, çocuklarımızın aynı ilgiyi kitaplara da göstermesinin mümkün olduğunu unutmamalıyız. Üstelik her yaş grubu için farklı ve faydalı kitaplara ulaşmak kolaylıkla mümkün.

KİTAP OKUMA SAATLERİ, AKŞAMLARI RUTİN HÂLE GELMELİ

Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak ve kitapları sevdirmek için okumayı cazip, eğlenceli, güzel, heyecanlı, faydalı bir hâle getirip, çocuklarımızın ilgisini çekecek, hoşlarına gidecek ortamlar sağlanmalıdır. Bunu yaparken de Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)’in “Kolaylaştırın, zorlaştırmayın, müjdeleyin, nefret ettirmeyin” hadisine uymak, çocuğu sıkmamak ve zorlamamak en doğru olanıdır.

Çocuğumuz ile özel okuma akşamları veya vakitleri belirlemek, kitap okumanın bir alışkanlık, rutin hâline gelmesini sağlayacaktır. Çocuğun yaş grubuna göre okunan hikâyeyi oyuncaklar ile canlandırmak da faydalı bir etkinliktir. Bir diğer husus ise, çocuklarımızın odalarında veya oturma odasında özel kütüphanelerinin olması. Bu kütüphanelerin aile fertlerinin ve eve gelen herkesin görebileceği yerde olması ayrıca önemlidir. Kitapların yeri gizli, saklı yerler değil, değer gördükleri alanlardır. Çocuklarımızın kütüphanelerinden dolayı tebrik ve takdir almaları, kitaplara değer vermelerini sağlayacak ve okuma alışkanlığı kazanma noktasında da yardımcı olacaktır.

OKUMAKLA İŞ BİTMİYOR

Kütüphanelerinde çocuklarımızın ilgilerini çeken, yaşlarına uygun kitapların bulunması, onların kitaplara karşı ilgisini artırır ve bağlarını güçlendirir. İlgi alanlarına göre kitapların yanı sıra Allah’ı, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)’i, O’nun (s.a.v.) ailesini, sahabelerini tanımalarına, tarihteki örnek şahsiyetlerin hayatları hakkında bilgi edinmelerine ve ahlakî değerler edinmelerine imkân sunacaktır. Bu kitapların yanı sıra fıkralar ve deyimler içeren kitaplar ile hem çocuklarımızın gülmelerine ve eğlenmelerine imkân sunmuş oluruz, hem de hayal dünyalarının gelişmesine katkı sağlarız.

Okumalar yaparken hedefimiz çocuğumuzu “kitap kurdu” yapmak olmamalı. Zira mesele çok okumak değil, okuduğunu anlayıp, onunla amel etmek olmalıdır. Okuduğunu Allah için okuması, insanlığa faydalı olabilmek için kendini geliştirecek olması, okuyan insandan “düşünen ve aranan insana” doğru kendini geliştirmesi asıl hedeftir. Böylece konduğu çiçeklerden aldıklarını harmanlayarak bal üreten arı misali, okudukları üzerinde kafa yoran, fikirler üreterek kendini geliştiren ve etrafına ışık saçan hikmet sahibi birer birey olmalarını hedeflemeliyiz.

ÇOCUKLARIMIZ BİZE KİTAP OKUSUNLAR

Ahmet Maraşlı’nın bir tavsiyesi de çocuklarımızın bize kitap okumasıdır. Bu metot ile çocuklarımızı belli alanlara doğru yönlendirme imkânı sağlayabiliriz. Çocuklarımıza “Şu yazı/makale ilgimi çekti. Bana okuyabilir misin? Bu yazıyı senden dinlemeyi çok isterim” diyerek, normalde okumayacakları yazıları okumaya teşvik edebiliriz. Böylece çocuklarımızın özgüven gelişimine destek sağlamış oluruz. Ayrıca insanlar karşısında konuşurken heyecanlarını kontrol edebilmeyi öğretmiş oluruz.

KİTABI KİM SEÇSİN?

Bu soruya cevap vermeden evvel çocuklarınız için günün kaç saatini ayırdığımızı sormak isteriz? 24 saatin kaç saatini hakikaten sadece evladınız için ve aklınızda sadece evladınızı ve onun ilgi alanlarını düşünerek geçiriyorsunuz? Bu soruları sormamızın sebebi ise, çocuklarınıza ve onlarla vakit geçirmeye değer vermeniz gerektiğinin önemini ifade etmek ve konuya bir vurgu yapmak içindir. Çocuklarınızın güzel alışkanlık sahibi olmaları için onların alışkanlıklarını dert edinmeniz, kafa yormanız, ilgi alanlarını dikkate almanız önem arz etmektedir.

Çocuklarınızın kitap okumayı sevmeleri ve alışkanlık hâline getirmeleri için imkânlar dahilinde birlikte kitapçılara giderek çocuklarınızın kitapları kendilerinin seçmelerini sağlayabilir veya onlara belirli kitaplar sunarak, aralarından seçme imkânı tanıyabilirsiniz. Evde, aldığınız kitapları sevinç ile ambalajlarından çıkarıp, heyecanlarına ortak olmak, çocuklarınızı tebrik etmek bu hususta teşvik edici olacaktır.

Bizler anne-babalar olarak çocuklarımızın alışkanlıklarının gelişiminde en önemli faktörlerden biriyiz. Çocuklarımız bizleri daima telefonla görürlerse, kendileri de telefona merak saracaklardır. Bizi sigara içerken görürlerse, onlar da yarın sigara içecek olabilirler. Bizleri faydalı kitaplar ile görürlerse de kitap okumaya merak saracaklardır. Bu bağlamda unutmayalım ki her çocuk okumayı sever, yeter ki onların ilgilerini çekecek kitaplar ve konular bulalım ve onlara ulaşmaları için yollar açalım.