Karaciğer tarafından üretilen ve tüketilen besinlerdeki yağları sindirmeye yardımcı sıvı olan, safra depolayan, salan ve armut şekline benzeyen organa safra kesesi adı verilir. Safra kesesinin vücuttaki tam konumu karnın sağ üst kısmı, karaciğerin ise hemen altıdır. Safra kesesi taşı genellikle kolesterol veya bilirubinden oluşan sert, çakıl taşı benzeri sertleşmiş safra birikintisidir.
Kolelitiazis yani safra, safra kesesinde (Kolesistolitiazis) veya bağlantılı safra kanallarında (Koledokolitiazis) taşlaşmaların varlığıdır. Safra kesesi taşlanması toplumun yaklaşık %15’inde görülür. Kadınlar erkeklerden iki kat daha sık etkileniyor. Vakaların yaklaşık %75’inde safra taşları herhangi bir patolojik belirtiye neden olmuyor.
TAŞ OLUŞUMU NEDENLERİ
Genelde vücütta kolesterolün yüksek olmasından dolayı taş oluşur.
En önemli risk faktörleri şunlardır:
- Kanda yağ oranının aşırı yüksek olması risk faktörlerin en başında gelmektedir (Obezite veya Hiperlipidemi).
- Kadın olmak taş hastalığının oluşmasını hızlandırır (Kadın cinsiyeti).
- Açık tenli olmak aynı şekilde riski arttırır (açık ten tipi).
- Kırk yaş ve üzeri olmak yağ yakımı zor olduğundan faktörler arasında yer alır.
- Doğurganlık hastalığı tektikleyebilir (hamilelik).
- Ailede bu hastalığın bulunması taş oluşmasına sebebiyet verir (genetik yapı).
Ayrıca diyabet, karaciğer sirozu, östrojen tedavisi ve bağırsak hastalıkları olası risk faktörlerini temsil etmektedir.
SAFRA KESESİ TAŞI BELİRTİLERİ
Safra taşlarının çoğunluğu (yaklaşık %80) belirtisiz kalır. Safra taşı olan bazı hastalarda yemek sonrası midede basınç hissi, mide bulantısı, doluluk hissi gibi şikâyetler görünebilir.
Safra taşı hastalığının çok ağrılı bir şekli koliktir. Kolik ağrısı genellikle saatlerce sürer ve zamanla artar. Ağrının sağ omuz bölgesine veya kemer şeklinde yayılması sıklıkla tarif edilir. Kolikte safra taşı genellikle safra kesesinin kendisinde veya safra kanalında bulunur.
TEŞHİS AŞAMASI
Safra kesesi taşını teşhis etmenin farklı yolları vardır. Kolelitiazis üst batın sonografisi ile güvenilir bir şekilde teşhis edilebilir. Aynı zamanda kanalların genişliği değerlendirilebilir ve ultrasonda iltihap belirtileri aranabilir. Ayrıca ağrının özellikleri mutlaka sorgulanmalıdır.
Fiziksel muayene sırasında safra taşlarının yerleşimine göre şişkin, ağrısız bir safra kesesi veya safra bölgesine dokunulduğunda ağrı tetiklenebilir veya sarılık tespit edilebilir. Ağrı, ateş, yorgunluk ve titreme mevcut ise bir akut safra kesesi iltihap göstergesidir.
Ayrıca kanda karaciğer değerleri yüksek çıkabilir. Safra kesesinde iltihaplanma oluştuğunda iltihap değerlerinde yükselme görülür.
Gündem Almanya’da Enfeksiyon Dalgası Yayılıyor OLASI KOMPLİKASYONLAR
Küçük taşlar kanalda tıkandığında sarılık oluşabilir. İleri aşamalarda iltihaplanma ve son aşamada kana karışan bakteriyel enfeksiyon bu durumda hayatı tehlike taşıyabilir.
Safra kesesi taşı şikâyetlere sebep oluyorsa tedavisi ameliyattır. Eğer küçük taşlar safra kanalında tıkalı kalırsa bu pankreas iltihabini tetikler. Pankreas iltihabında maalesef çok ağır geçen bir hastalıktır ve bir çok organ iflasına sebep olabilir ayrıca 50% ölümle biter.
KENDİMİZİ NASIL KORUYABİLİRİZ?
Safra kesesi taşını önlemenin mümkün olduğunu öncelikle bilmeliyiz. Bunun için
vücut ağırlığının normalleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca açlık dönemlerinden kaçınıp bol miktarda lif tüketmek, şekeri azaltmak, omega-3 yağını tercih etmek ve son olarak da bol miktarda C vitamini tüketmek Safra kesesi taşının oluşmasını önleyebilir.
*İç Hastalıkları Uzmanı
