İşten Çıkarılmaya Karşı Koruma Yasası, bir çalışanın hangi koşullar altında işten çıkarılabileceğini belirlemektedir. Temel olarak üç olası neden vardır.
– İşveren kaynaklı işten çıkarma
– Kişisel nedenlerden dolayı işten çıkarma
– Davranışsal nedenlerden dolayı işten çıkarma
Bu yasanın, hamilelik, iş konseyi üyeliği gibi özel koruma kanunuyla karıştırılmaması gerekir.
İşten Çıkarılmaya Karşı Koruma Yasası’nın yalnızca iki şartın yerine gelmesiyle geçerli olduğu unutulmamalıdır:
– İş ilişkisi altı aydan uzun süredir devam ediyor olmalıdır. Bir deneme süresinin olup olmadığı bu durumda önemli değildir.
– Şirketin 10’dan fazla çalışanı olmalıdır. Haftada 20 saate kadar çalışanlar 0.5, haftada 30 saate kadar çalışanlar 0.75 ve haftada 30 saatten fazla çalışanlar ise 1.0 kişi olarak sayılır.
Bu koşulların her ikisinin ya da birinin karşılanmaması hâlinde işveren, yasal bildirim sürelerine tabi olmak kaydıyla, herhangi bir sebep göstermeksizin iş ilişkisini sona erdirebilir. Çalışan uzun yıllardan beri orada çalışıyor olsa ve bu nedenle süresiz bir sözleşmeye sahip olsa bile işveren çalışanı işten çıkarabilir.
Her iki koşulun da karşılanması hâlinde, işverenin yukarıda belirtilen nedenlerden birine sahip olması gerekir:
- Operasyonel nedenler
İşveren, bir çalışana artık sürekli olarak ihtiyaç duymuyorsa ihbarda bulunabilir. Eğer hepsini değil de sadece birini ya da bazılarını işten çıkarmak istediği için birkaç çalışan arasında seçim yapmak zorunda kalırsa, yaş, hizmet süresi, bakım yükümlülükleri ve olası ağır engellilik kriterlerine göre sosyal bir seçim yapmalıdır. Ve sadece bu kriterlere göre korunmaya en az ihtiyaç duyan çalışanları işten çıkarabilir.
- Kişisel nedenler
İşveren, bir çalışan uzun bir süre çalışamayacak durumda ise onu işten çıkarabilir. Örneğin, hasta olduğunda veya örneğin kamyon şoförü olarak ehliyetini uzun süreliğine kullanamama durumunda da işten çıkarılabilir.
- Davranışsal nedenler
Son olarak, işveren, çalışan daha önce uyarılmış olmasına rağmen, örneğin geç gelmek gibi, tekrarlanan hatalı davranışlar sebebiyle sözleşmeyi feshedebilir.
Buna ek olarak, işveren, haklı bir nedeni varsa, önceden bir uyarı olmaksızın bildirimsiz olarak da sözleşmeyi feshedebilir. Örneğin, çalışanın hırsızlık yapması veya diğer çalışanlara ırkçı hakaretlerde bulunması hâlinde uyarıya gerek kalmadan işten kovulabilir.
Özetle, işveren kanunda belirtilen sebeplerden birine sahip olması sözleşmeyi feshedebileceği anlamına gelir.
