Abdullah b. Abbas (r.a.)’tan rivayet edilen bir hadiste fıtır sadakasının iki hikmete binaen vacip kılındığı belirtilmiştir. Bunlardan ilki, oruçluya yakışmayacak söz ve davranışlarla zedelenen oruç ibadetinin eksiklerini tamamlamak. İkincisi ise, yoksul insanlara mali yardımda bulunarak onların ihtiyaçlarını karşılamak ve zenginlerle birlikte bayram coşkusuna ortak etmek.[1]
Fıtır sadakası vaciptir çünkü Allah’ın kişinin ve bakmakla yükümlü olduğu velayeti altındaki kimselerin canını bağışlamış ve onları ramazana ulaştırmıştır. Dolayısıyla fıtır bunun şükrü olarak konulmuş bir sadakadır. Bazı fıkıh kitaplarımızda zekatür re’s baş sadakası olarak anılmıştır. Türkçede “can”, “baş” sadakası diye anılması buradan kaynaklanmaktadır.
Fitre mükellefi kimlerdir?
Müslüman Olmak: Bir kimseye fıtır sadakasının vacip olabilmesi için Müslüman olması gerektiği hususunda İslam âlimleri görüş birliği içindedirler.
Varlıklı Olmak: Hânefilere göre bir insanın temel ihtiyaçları dışında (evi, ev eşyası vs.) nisap miktarı değerinde bir malı olan kimse fıtır sadakası ile mükelleftir. Sahip olduğu bu malın üzerinden bir yıl geçmesi şartı aranmaz.
Bakmakla Yükümlülük: Kişi, velayeti altında bulunan küçük çocukların ve akıl hastalarının fıtır sadakasını ödemekle yükümlüdür. Ayrıca zihinsel engelli ve zayıflığı nedeniyle velayeti altında bulunan büyük çocukları da buna dahildir.
Fitre miktarı ne kadardır?
Fitre, hadislerde belirtilen değer ve miktarlar esas alınarak günümüzdeki sosyo ekonomik şartlara göre belirlenmektedir. Hadislerde beyan edilen fitre miktarları asgari miktarlardır. Hz. Peygamberin bu konudaki emir ve tavsiyelerinin hikmeti fakirlerin doyurulması ve onların bayram neşesine ortak edilmesinin sağlanmasıdır. Buna binaen 2024 ramazan ayı fitre miktarını teşkilatımız 13 Euro olarak belirlemiştir. Fitre, temlik edilerek ihtiyaç sahibine ödenmesi gerekir.
Ödeme vakti ne zamandır?
Bütün mezheplerin üzerinde ittifak ettiği görüşe göre Hz. Peygamber^in uygulamasına binaen fitre bayram namazına gitmeden önce verilmelidir. Hânefilere göre ramazan ayının girmesiyle birlikte fitre verilebilir. Yoksul kimselerin ihtiyaçlarını önceden gidermelerini sağlamak bakımından bayramdan birkaç gün önce verilmesi fitrenin gaye ve hikmetine daha uygundur. Fitrenin bayramdan sonraya bırakılması caiz değildir. Zamanında ödenmeyen fitreden dolayı kişinin fitre yükümlülüğü üzerinden düşmez.
[1] Ebû Dâvûd, Zekat, 17
