El öpmek toplumların yerleşik örfüne göre değişiklik göstermektedir. Kimi misafirliklerde düğün ve bayramlarda sıklıkla görülen güzel bir harekettir. Daha çok büyüklerin küçüklerin alnından öpmesi, küçüklerin büyüklerin elinden öpmesi şeklinde uygulanmaktadır. İslam geleneğinde bazı mezhepler el öpmeyi mekruh saysa da âlimlerin çoğunluğuna göre anne babanın veya ilmine, yaşına, dindarlığına göre hürmeten büyüklerin elinin öpülmesi caiz görülmüştür. Nitekim hürmet kastıyla peygamberimizin elinin ve başının öpüldüğünü rivayet eden hadisler bulunmaktadır.[1] İmam Tirmizî iki Yahudi’nin Hz. Peygamber’e gelip soru sorup cevabını aldıktan sonra elini öptüğünü ve Hz. Peygamber’in buna mâni olmadığını nakletmektedir.[2] Tebük seferine mazeretsiz olarak katılmayan Kâb b. Mâlik ve arkadaşları affedildiklerine dair ayetler gelince Allah’ın rasûlüne giderek mübarek ellerini öpmüşlerdir. Hatta Peygamberimiz’in vefatından sonra peygamberin elini öpenlerin ellerini öpenler olmuştur.[3] Hz. Peygamber: “Bereket büyüklerimizdedir. Küçüklerimize merhamet etmeyen büyüklerimize hürmet etmeyen bizden değildir.”[4] buyurmuştur.
Özellikle düğün, bayram gibi ve neşe, sevinç günlerinde büyükleri ziyaret edip hatırlarını sormak varsa ihtiyaçlarını gidermek ellerini öpüp hayır dualarını almak büyüklerin üzerimizdeki haklarındandır. Bu hayırlı bir amel ve sevabı çok bir ibadettir. Bu nedenle kişinin dedesinin, ninesinin, anne ve babasının, abi ve ablasının, amca, hala, dayı, teyze gibi akrabalarının elini öpmesi caizdir. Adil yöneticilerin, din büyüğü alim fazıl kimselerin, üzerimizde emeği olan hocalarımızın hürmeten ellerinin öpülmesinde bir sakınca yoktur.
Âlimlerimiz, menfaat, zenginlik, makam, mevki gibi çıkarlar için el öpülmesinin veya el öptürülmesinin mekruh olduğunu söylemişlerdir. Bunun dışında dünyalık bir menfaat elde etmek veya bir makama erişmek için yöneticilerin önünde eğilip bükülmek, el etek öpmek caiz görülmemiş çirkin bir davranış olarak değerlendirilmiştir. Putperestlerin ibadetlerine benzediğinden haram olarak nitelenmiş, bunu yapan da buna rıza gösteren de günahkâr sayılmıştır. El öpmek eli öpülen kişiyi gurur ve kibire götürüyorsa böyle kişilerin eli öpülmemelidir.
El öpme hususunda kişiler mahremiyet sınırlarına da riayet etmelidirler. Ergenlik çağını geçmiş kişilerin el öpme gerekçesiyle mahremiyet sınırlarını ihlal etmeleri doğru değildir, haramdır. Bunun büyük günah olduğu asla unutulmamalıdır.
[1] İbn Mâce, Edeb, 16; Ebû Dâvûd, Edeb, 144, 147-149; Tirmizî, İstizan, 33
[2] Tirmizî, Sünen, Isrâ Tefsiri, Ibn Mâce, II, 1221
[3] Ahlâk Hadisleri Trc: Fikri Yavuz; Istanbul 1975, II, 352-353
[4] Mecmâu`z-Zevâid, VIII, 15
