1-GELENEKSEL ROL DAĞILIMI
Baba genellikle ailenin maddi sorumluluklarını üstlenir. Bu, ailenin gelirini sağlama, faturaları ödeme, çocukların eğitim masraflarını karşılama ve evin geçimini sürdürme gibi konuları içerir. Anne, genellikle ev işleriyle ilgilenir. Yemek yapma, temizlik, alışveriş, çamaşır yıkama gibi günlük ev işleri genellikle annenin sorumluluğundadır.
Anne, çocukların bakımıyla ilgilenir. Bu, çocukları okula gönderme, onların sağlık ihtiyaçlarına bakma, ev ödevleriyle ilgilenme ve genel olarak çocukların günlük yaşantılarına rehberlik etme gibi konuları içerir. Geleneksel rol dağılımı, cinsiyetlere dayalı belirli beklentilere dayanabilir. Örneğin, erkek çocuklara daha çok maddi başarı ve kariyer odaklı olmaları öğütlenirken, kız çocuklara anne rollerini öğrenmeleri konusunda daha fazla vurgu yapılabilir. Baba genellikle ailenin dış dünyasıyla daha fazla ilgilenirken, anne genellikle aile içi iletişimi yönetir. Aile planlaması, çocukların sorunlarıyla ilgilenme ve aile içi organizasyonu içerir.
Geleneksel rol dağılımında, önemli kararlar genellikle baba tarafından alınabilir. Aile finansları, büyük satın almalar ve çocukların eğitimi gibi konularda baba daha etkin bir rol oynar. Bu örnekler, geleneksel rol dağılımının genel dinamiklerini yansıtmaktadır. Ancak günümüzde birçok ailede bu roller daha esnek hâle gelmiş ve çiftler arasında daha eşit bir iş birliği gözlemlenmiştir. Aileler, ihtiyaçlarına ve değerlerine göre rol dağılımlarını belirleyebilirler.
2-MODERN VE EŞİTLİKÇİ ROL DAĞILIMI
Modern ailelerde, eşitlikçi bir rol dağılımı daha yaygındır. Modern ailelerde, her iki ebeveyn de maddi sorumlulukları üstlenir. İki ebeveyn de çalışabilir ve aile gelirine katkıda bulunabilir. Bu, aile içinde finansal kararların birlikte alındığı bir yaklaşımı yansıtabilir. Eşitlikçi rol dağılımında, ev işleri eşit bir şekilde paylaşılır. Yemek yapma, temizlik, alışveriş gibi günlük ev işleri konusunda her iki ebeveyn de sorumluluk alabilir. Her iki ebeveyn de çocuk bakımı konusunda eşit sorumluluk alabilir. Bu, çocukların günlük bakımı, okula gönderilmesi, aktivitelere katılımı gibi konuları içerir. Eşitlikçi bir rol dağılımında, her iki ebeveyn de kariyer ve eğitim hedeflerine destek olur. Bir ebeveynin iş değiştirmesi veya daha fazla eğitim alması durumunda diğer ebeveynin destekleyici olmasını içerir.
Eşitlikçi bir yaklaşım, geleneksel cinsiyet rollerine karşı esnekliği yansıtabilir. Örneğin, bir baba çocuk bakımıyla daha fazla ilgilenebilirken, bir anne aile gelirine daha fazla katkıda bulunabilir. Modern ailelerde, önemli ebeveynlik kararları genellikle ortaklaşa alınır. Çocukların eğitimi, sağlık kararları ve genel refahları konusunda ebeveynler birlikte kararlar alır. Bu örnekler, modern ve eşitlikçi bir rol dağılımının genel özelliklerini yansıtmaktadır. Bu yaklaşım, her iki ebeveynin de günlük yaşamın sorumluluklarını paylaşmasını ve eşit bir şekilde katkıda bulunmasını amaçlar. Ancak her aile kendi dinamiklerine ve ihtiyaçlarına göre rol dağılımını belirler.
3-ESNEK VE İHTİYACA BAĞLI ROL DAĞILIMI
Bir ebeveynin iş seyahatine çıkması durumunda, diğer ebeveyn bu süre zarfında daha fazla ev işi ve çocuk bakımını üstlenebilir. Örneğin, normalde her iki ebeveyn de ev işlerini paylaşıyorsa, biri seyahatteyken diğer ebeveyn bu sorumlulukları geçici olarak devralabilir. Aile üyelerinden birinin sağlık sorunları ortaya çıktığında, rol dağılımı ihtiyaca bağlı olarak esnek hâle gelebilir. Sağlık sorunu yaşayan birey için daha fazla bakım gerekiyorsa diğer aile üyeleri bu ihtiyaca uygun olarak rollerini değiştirebilir.
Bir ebeveynin işi belirli dönemlerde yoğunlaştığında, diğer ebeveyn daha fazla ev işi ve çocuk bakımını üstlenebilir. Aile içindeki dinamiklere ve mevcut ihtiyaçlara göre bu esnek bir rol değişimi anlamına gelir. Bir ebeveynin eğitim veya kariyer hedeflerine odaklanması durumunda diğer ebeveyn bu süre zarfında daha fazla aile sorumluluğunu üstlenebilir. Geçici bir dengesizliğe ve daha sonra rollerin tekrar dengelenmesine yol açabilir bu durum. Çocukların yaşlarına göre ebeveynler rollerini çocukların ihtiyaçlarına göre ayarlayabilir. Örneğin, bebeklik döneminde bir ebeveyn daha fazla çocuk bakımı yapabilirken ilerleyen yaşlarda eğitim ve okul ile ilgili sorumluluklar arttıkça diğer ebeveyn daha fazla katkıda bulunabilir. Bu örnekler, rol dağılımının aile içindeki değişen ihtiyaçlara ve durumlara esnek bir şekilde adapte edilebileceğini göstermektedir. Esneklik, aile üyelerinin birbirlerine destek olmalarına ve değişen koşullara uyum sağlamalarına yardımcı olabilir.
Ailedeki çocuklar da belirli sorumluluklar alabilir. Örneğin, ev ödevlerini yapmak, odalarını düzenlemek gibi görevlerle çocuklar aile içindeki rol dağılımına katkıda bulunabilirler. Aile içindeki rol dağılımı, ebeveynlerin iş ve kariyer durumuna bağlı olarak da şekillenebilir. Örneğin, her iki ebeveynin de çalışıyor olması, maddi sorumlulukları paylaşmalarına ve ev işleri konusunda daha eşit bir rol dağılımına yol açabilir. Aile içi rol dağılımı, ailenin ihtiyaçlarına, değerlerine ve dinamiklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Sağlıklı bir aile içi rol dağılımı, iş birliği, anlayış ve eşitlik temelinde olabilir.
NASLARDA AİLE İÇİ ROLLER
Peygamber Muhammed’in (s.a.v.) aile üzerine söylediği pek çok öğüt ve hadis bulunmaktadır. İslam geleneğinde, peygamberin aile konusundaki öğütleri ve tavsiyeleri önemli bir yer tutar.
Ailenin bütünlüğü konusu İslam dininde altı kalın çizgilerle çizilmiştir. Aile Birliğini Koruma “Müslümanlar arasında en çok sevileniniz, en çok hizmet edeniniz ve en çok malı olanınızdır. Eğer aile birliğini koruyorsa daha hayırlıdır.” (Tirmizî)
Eşlere karşı güzel davranma da hadisin devamında gelen ikincil bir nasihattir. “Sizin en hayırlınız, ailesine karşı en iyi davranandır. Ben aileme en iyi davrananınızımdır.” (Tirmizî)
Aile içinde tüm üyeler birbirlerine eşit yani adil davranmaları istenir. “Eşlerinize eşit davranın.” (İbn Mâce)
Ailede roller ifa edilirken sorumluluklar bu rollere eşlik eder. Dolayısı ile baba veya koca/eş rolü aynı zamanda hanımına karşı yerine getirmesi gereken sorumlulukları da içerir. Evlilik ve sadakat bunların başında gelir. “Kişi bir kadınla evlendiği zaman dört şeyi ona sağlamalıdır: Ona güzel bir yemekle nafaka sağlamalı, onu güzel bir evde yaşatmalı, ona güzel bir elbise giydirmeli ve onunla hoşça vakit geçirmelidir.” (Ebû Dâvûd)
Ebeveyn rolü çocuklar ile ilgili sorumlulukların yüklenilmesini icap eder. “Çocuklarınıza helâl ve güzel rızıklar verin.” (İbn Mâce)
“Biriniz eşine karşı iyi bir tutum sergilesin. Zira eşinin göğsünde bir parça et vardır. Ona iyi baktığın zaman o yumuşar, ona kötü baktığın zaman sertleşir.” (Müslim)
Cinsel ilişki ve saygı da ailede önemli görevlerden biridir. “Eşler arasında cinsel ilişki bir ibadettir ve bu konuda birbirinize saygılı olmalısınız.”(Müslim)
