AB’de Yeni Dönem Bugün Başladı: Telefonlar Daha Uzun Ömürlü Olacak!

Avrupa Birliği, elektronik atıkların azaltılması ve tüketicilerin daha sürdürülebilir tercihler yapabilmesi amacıyla, akıllı telefon ve tabletler için yeni “Ekotasarım Yönergesi”ni hayata geçirdi. 20 Haziran 2025 itibarıyla yürürlüğe giren düzenleme, üreticileri hem cihazların daha uzun süre çalışabilir kalmasını sağlamaya hem de tamir sürecini kolaylaştırmaya zorluyor.

Yedek Parça Ve Güncelleme Garantisi

Yeni kurallara göre, üretimi sona ermiş bir model için dahi pil, kamera, şarj soketi gibi temel yedek parçaların yedi yıl boyunca temin edilebilir olması gerekiyor. Üstelik bu parçalar beş ila on iş günü içinde tüketiciye ulaştırılmak zorunda. Yazılım tarafında da önemli bir yenilik var: Üreticiler, satıştan kaldırılan modeller için en az beş yıl daha güvenlik ve işletim sistemi güncellemeleri sunmakla yükümlü.

Tamir Artık Evde Bile Mümkün Olabilir

Düzenleme, tamir sürecini yalnızca üretici mağazalarıyla sınırlı bırakmıyor. Artık cihazların, standart aletlerle evde veya bağımsız tamir atölyelerinde onarılabilir olması gerekiyor. Yani, tüketiciler daha az teknik bilgiyle bile cihazlarını yeniden işlevsel hale getirebilecek.

Pil Ömrü Ve Düşmeye Karşı Dayanıklılık Da Değerlendiriliyor

Yeni dönemde cihazların sağlamlığı da test ediliyor. Telefon ve tablet pilleri, 800 şarj döngüsünden sonra da orijinal kapasitelerinin en az yüzde 80’ini korumak zorunda. Ayrıca düşme testleri de değerlendirme kriterleri arasında yer alıyor.

Yeni Etiket Sistemi Devrede

Bugünden itibaren Avrupa genelinde akıllı telefon ve tabletler, enerji verimliliği ve tamir edilebilirlik notlarını gösteren özel bir etiketle satılacak. Enerji sınıfı A (en verimli) ile G (en verimsiz) arasında sıralanırken, tamir edilebilirlik derecesi A’dan E’ye kadar olacak. Etiket ayrıca pil ömrünü saat ve dakika olarak, pilin kaç şarj döngüsüne dayanabildiğini ve cihazın düşmeye karşı dayanıklılığını da gösterecek. Bu etiketin hem mağazalarda hem de internet satış platformlarında görünür şekilde sunulması zorunlu.

Eleştiriler De Var

Yeni düzenlemeyle birlikte bazı sorunlara da dikkat çekiliyor. Özellikle yedek parça fiyatları konusunda bir üst sınır belirlenmemiş olması eleştiri konusu. Apple veya Samsung gibi büyük üreticilerin yüksek yedek parça fiyatlarıyla tamiri ekonomik açıdan cazip olmaktan çıkarabileceği ifade ediliyor.

Laptoplar Da Sırada

Şu an için yeni etiketleme sistemi yalnızca telefon ve tabletleri kapsıyor. Ancak Fraunhofer Enstitüsü’ne göre, dizüstü bilgisayarlar için de benzer bir sistem üzerinde çalışılıyor ve 2028 yılında devreye girmesi planlanıyor. Almanya Çevre Yardımı (DUH), yeni sistemin tüm elektronik cihazlara yayılması çağrısında bulunuyor.

Neden Bu Düzenleme Yapıldı?

AB Komisyonu’nun ana hedefi, elektronik cihazların kullanım ömrünü uzatarak elektronik atıkları ve karbon salımını azaltmak. Bitkom verilerine göre, Almanya’da kullanıcılar ortalama her 24 ayda bir telefon değiştiriyor. Bu sürenin beş ila yedi yıla çıkarılması durumunda, akıllı telefon kaynaklı iklim zararlarının yarı yarıya azalabileceği belirtiliyor. Ayrıca, yeni düzenlemenin enerji verimliliği yüksek cihazların tercih edilmesini teşvik edeceği ve enerji tüketimini azaltacağı öngörülüyor.

AB’nin bu kapsamda daha önce aldığı bir diğer karar da USB-C şarj girişini zorunlu hale getirmek olmuştu. 2025 itibarıyla tüm yeni akıllı telefon, tablet ve kameraların üretici fark etmeksizin USB-C girişine sahip olması gerekiyor.(bb)