Kur’ân-ı Kerîm’de önemli kavramlarından biri olan, “salih” kelimesi yararlı, yarayışlı, kendisi doğru olan ve kendini düzelten anlamlarına gelmektedir. Bu eylemleri yapanlara da salih kişi denir. “Salih amel” kavramı ise Allah’ın rızasına vesile olacak, haram sınırına girmeksizin kişinin iman, iyi bir niyet, ıslah ve ihlas ile yapmış olduğu davranışların tamamıdır. Salih ve baki amel kişiye ahiret saadetini sağlamaya, Allah’ın rızasını kazanmaya vesile olur.
Kur’ân’ı Kerîm’de bir çok ayette iman etmek ve salih amel işlemek kavramları yanyana gelir. Bu kullanım, bizlere imandan sonra en önemli hususun salih amel işlemek olduğunu gösterir. Gölgenin simayı takip ettiği gibi salih amel de Kur’an’da imanı takip ederek, kalpteki imanın dışa yansıması niteliğindedir. Amellerin baki olması ise yapılan davranışın dünyada kalıcı izler bırakması ve kişiye ahirette de sürekli bir ecir kaynağının olması anlamına gelir.
BÂKIYÂTÜ’S-SÂLİHÂT
Bu minvalde Kuran’da geçen “el-Bâkiyâtü’s-Sâlihât” amellerinin iki özelliği vardır. Bunlardan birincisi amellerin salih olması, ikincisi ise baki olmalarıdır. Ahiret için baki kalan ise Allah’ın rızasının kastedildiği her salih ameldir. İlim şehrinin kapısı olan Hz. Âli’nin tarifiyle salih ve baki amel övgü ve sevabı sadece Allah (c.c.)’tan beklenen amellerdir.
Her insan ardında iyi bir eser, iyi bir iz bırakmayı arzular. Allah Teâlâ dünya hayatının bütün faniliğine karşı baki olan yönünü bu şekilde ifade etmektedir: “Mal ve evlat, dünya hayatının süsüdür. Baki kalacak salih ameller ise Rabbinin katında, hem sevapta daha hayırlı, hem de ümit bağlamaya daha layıktır.”[1]
EN HAYIRLI KİŞİLER: SALİH AMEL SAHİPLERİ
Yüce Allah dünya hayatındaki mal ve evladın da sonunun oluşunu, insanın hoşnut olduğu bu nimetlerin, vakti saati geldiğinde elinden çıkacağını bildirir. Ebedî kazancın sermayesi olması için salih ameller işlenmesini tavsiye eder ve kişilerin özelliklerinden bahseder. Buna göre Allah Teâlâ Kuran’da iman eden ve salih amel işleyen kullarını en hayırlı kişiler olarak değerlendirmiş ve şöyle buyurmuştur: “İman edip salih ameller işleyenlere gelince, yaratılmışların en hayırlısı da onlardır.”[2] Buna göre salih amel işleyen kendisine, ailesine, çevresine ve insanlara faydalı işler yapar, faydasız işlerden uzak durur.
Salih Ve Baki Amel Sahibi İKİ CİHANDA DA HUZUR İÇİNDE YAŞAR
Kur’ân-ı Kerîm salih amel işleyen mümin kadınlara ve erkeklere güzel bir hayat vadeder. Allah Kur’an’da “Erkek veya kadın, kim mümin olarak iyi iş işlerse, elbette ona hoş bir hayat yaşatacağız ve onların mükafatlarını yapmakta olduklarının en güzeli ile vereceğiz.”[3] buyurmaktadır. Salih amel yapanın kalbi rahattır, endişeden uzaktır. Çünkü bilir ki, yaptığı iş hardal tanesi ağırlığında da olsa, gizli saklı kalmaz, Allah onu çıkarır, karşılığını verir.
CENNETLE MÜJDELENMEK
İman edip salih amel işlemek, insanı dinamizme sevk eder. Çünkü iman ve salih amel müminin boş işlerle meşgul olmasını engeller.[4] Salih amel işleyenlere her iki cihanda da mükâfat vadedilir. Salih amelin dünya mükâfatı, huzurlu bir hayat ve saygın bir kişilik olarak belirtilirken, ahirette sahibine hem en sadık dost[5] hem de sahibinin cennetle mükâfatlandırılmasına vesile olur.
Salih ve Baki amel sahibinin TEVBELERİ KABUL GÖRÜR
Salih amel sahibine sevap kazandırdığı gibi, işlenen kötülüklerin de üstünü örter.[6] Bu da günahlara ve yanlışlara bir kefaret ve istiğfar niteliği taşır. Müminin yeryüzünde bıraktığı izler mahşerde onun için şahitlik edecektir. Secde ettiği yerler, hastayı ziyaret ettiği anlar, güzel söz ve nasihat dinlediği mekânlar, kısaca her yer onun için Allah’a niyazda bulunur ve affı için yalvarır.
ÖMÜR TÜKENMEDEN AMELLERİ SALİH KILMAK
Yapılan salih bir amel kişi öldükten sonra amel defterinin açık kalmasını sağlayan baki olan amelleridir. Hayırlı bir evladın anne-babasının ardından yapacağı dua, ahirette onların derecesini yükseltir. İlim yolunda güzel şeyler öğreten bir eseri kaleme alanın amel defteri kapanmaz. İnşa edilen bir mescid, yolcular için yaptırılan bir bina, dikilen bir fidan, kurtarılan bir hayat gibi topluma ve insanlığa faydası olan tüm hizmetler sahibinin sevap hanesine iyilik olarak işlenecek ve baki amel olarak kalacaktır. Sadaka-i cariye olan bütün ameller böyledir. Fayda vermeye devam ettikçe sahibinin amel defterine işlenir.
Bundan dolayı can bedende iken, salih amel işlemede acele etmek gerekir. Fahr-i kâinat efendimiz şöyle buyurmaktadır: “Gecenin zifirî karanlıklarına benzeyen fitneler ortaya çıkmadan, (salih) ameller yapmakta acele edin!”[7]
Bu bakımdan salih amellerimiz ile geride hoş bir seda bırakmak, gönüllere sevgi tohumları ekmek ve baki kalacak dualar almak yaşam gayemiz olmalıdır.
[1] Kehf suresi, 18:46.
[2] Beyyine suresi, 98:7.
[3] Nahl suresi, 16:97.
[4] İnşirâh suresi, 94:7.
[5] Buhari, Sahih, Rikak,42; Müslim, Sahih, Zühd, 5.
[6] Furkân suresi, 25:70.
[7] Müslim, Cennet, 2.
