Kalp ameliyatının tehlikeleri nelerdir? Ameliyat olacak insanlar tarafından sıklıkla kalp ameliyatının riskleri sorgulanmaktadır. Klinikum Niederrhein’a bağlı Kalpmerkezi Duisburg’da kalp cerrahisi bölümünün baş hekimi kalp cerrahı Sezai Ak ile kalp ameliyatlarını, riskleri ve tedavi sürecini konuştuk.

Sayın Ak, kalp ameliyatı hangi durumlarda gereklidir?

Kalp, kompleks bir organdır bu sebeple çeşitli kalp hastalıkları olabiliyor. Kalp iyi çalışmazsa bünye olumsuz etkilenir. Genel olarak kalp hastalıkları konjenital, yani çocuğun doğmasıyla oluşan hastalıklar ve yetişkinlerde olan hastalıklar diye ikiye ayrılıyor. Konjenital rahatsızlıklar çocuğun doğuşuyla birlikte oluşan ve gerektiğinde çocuk yaşında ameliyat yoluyla tedavi edilmesi gereken hastalıklardır. Hastanemizde sırf çocuk ameliyatlarını üstlenen tecrübeli özel bir ekibimiz var.

Yetişkinlerde, yani ileri yaşta oluşan kalp hastalıkların tedavisinde ise, ameliyat gerekebilir. Bizim mesleğimiz kalp cerrahisi olduğu için ameliyatlara endeksli konuşuyoruz. Cerrahinin haricinde bir de kardiyoloji bölümü vardır. Hastalar cerrahiye gelmeden önce kardiyoloji bölümüne gider ve hangi kalp hastalığının olduğuna teşhis konulur. Bize yönlendirilen hastalar genelde kardiyoloji bölümünden filtrelenmiş ameliyat olması gereken hastalardır. Hastalarımızın çoğunluğu, koroner damar hastalığı ile bypass ameliyatı için bize geliyorlar. Kalp damarlarında daralma olduğunda kalbin beslenmesi için gerekli kan miktarı yeterli olmadığından kalp sıkıntı çeker, buna koroner damar hastalığı denir.

“Kardiyolog ilk araştırmayı yapar ve gerektiğinde anjiyo yapar”

Kardiyolog ve kalp cerrahı arasındaki fark nedir?

Kardiyolog ilk araştırmayı yapar ve gerektiğinde anjiyo yapar. Kalp damarlarındaki sıkıntı tek bir yerde ise, kardiyolog stent yerleştirerek bu tedaviyi yerinde uygular. Kardiyolog kasıktan veya koldan atardamardan girerek kalp damarlarındaki daralmaları röntgen tekniğiyle görünür hâle getirir.

Eğer kardiyolog anjiyo esnasında stent yerleştirerek daralmayı açabilirse, tedaviyi yerinde uygular ve onunla yetinir. Eğer daralmalar sadece bir damarda değil birkaç damarda veya tehlikeli yerlerde ise, o zaman ameliyat için hastayı kalp cerrahına yönlendirir. Bizler de kardiyoloğun yapmış olduğu anjiyo ile birlikte değerlendiririz. Kişinin durumuna göre, hastanın bypass ameliyatına ihtiyacı varsa kalp damar ameliyatına alırız. Hastamıza bir değil birkaç bypass gerekiyorsa ona göre belirler, bypassları yerleştirir, kalbin tekrar yeterince kan almasını sağlarız.

Kalp durdurulmadan kalp ameliyatları yapılabiliyor mu?

Yıllardan beri tecrübe edindiğimiz yöntem, kalbi durdurarak kalp ameliyatı yapmaktır. Kalbin durdurulması için de kalbin ve akciğerin, kalp ve akciğer cihazına bağlanması gerekiyor. Kalpteki kanı alıp, kalp ve akciğer cihazında oksijenle besleyerek ameliyattan sonra tekrar vücuda veriyoruz ki, o arada kalbi durdurma imkânımız olsun.

Bu süreçte kalbin ve akciğerin yapması gereken şeyi, o cihaz üstlenmiş oluyor. Kalp ve akciğer cihazının kendine göre komplikasyonları olabiliyor. Kalp ve akciğer cihazını kullanmadan evvel kanı inceltmemiz gerekiyor ve akabinde ameliyatın sonuna doğru normal pıhtılaşma fonksiyonunu kazandırmamız gerekiyor. Kanın vücuttan hortumlar üzerinden çıkıp girme durumu olduğu için bünye için sıkıntı yaratabiliyor.

Bundan dolayı yeni metotlar geliştirildi ve şu an uygulanmakta olan yöntemlerden bir tanesi akciğer ve kalp cihazını kullanmadan kalbi atar hâlde iken (OPCAB) bypassların yerleştirilmesidir. Bu yöntemi kalbin kaldırabilmesi lazım, bir de kalbi bypass yapacağımız yerlerin sabitleştirilmesi gerekiyor. Kalp atarken açacağınız yeri sakinleştiriyorsunuz o esnada da bypassı yapabiliyorsunuz. Bu yöntemi çoğu hastalarımızda uygulayabiliyoruz.

Kalp ameliyatında hastanede kaç gün yatılmaktadır? Normal hayata geçiş ne kadar zamanda olur?

Ameliyatın ardından hastamızı yoğun bakıma alıyoruz. Yoğun bakımda 24 saat kalıyor. Yoğun bakımdan sonra normal servise gönderiyoruz ve bir hafta – 10 güne kadar hastanemizde kalıyor. Ardından geldiği hastaneye yönlendiriyoruz. Son olarak rehabilitasyona gönderiliyor. Normal hayata geçiş süreci 2 ay oluyor. Tabi bu süreç, hastanın yaşı ve diğer hastalıklarıyla bağlantılıdır.

Kalp Ameliyatının Riskleri

Rehabilitasyon merkezinde neler yapılıyor?

Rehabilitasyon merkezinde hastanın belirli egzersizler yapması sağlanıyor. Yüzme ve havuz içerisinde belirli egzersizler yapılıyor. Hastanın ilaveten nörolojik veya ortopedik sıkıntıları var ise, ona yönelik egzersizler yapılıyor. Hastanın bir nesneyi tutmada veya elleriyle herhangi farklı sıkıntıları varsa, onlar üzerinde duruluyor.

Kalp ameliyatının tehlikeleri, ameliyat olanları korktuğu bir husus. Kalp ameliyatlarında risk nedir? 

Kalp ameliyatını yapılan hastalarda açık kalp ameliyatı yapıldığından dolayı çeşitli riskleri olabiliyor. Bu yaraların iyi kapanmamasından tutun da, herhangi bir enfeksiyon kapma veya kanama geçirme gibi istenmeyen durumlarla karşılaşılabilir. Ameliyatın ardından çeşitli komplikasyonlar olabiliyor ama bunların olasılığı % 1-1,5 arasındadır.

“Şeker hastalarında yaranın mikrop kapması gibi riskler daha yüksektir”

Ameliyat sonrası felç kalma durumu, perifer damar hastalığından dolayı başka organlara kan gitmemesi, çabuk ayağa kalkamama, enfeksiyon geçirme, yaranın kapanmaması gibi çeşitli etkileşimler olabiliyor. Kişi şeker hastası ise yaranın kapanmaması olasılığı normal hastalardan daha yüksektir. Normal hastada enfeksiyon kapma riski %1-1,5 ise, şeker hastasında %3-5 olarak çıkabilir. Şeker hastalarında yaranın mikrop kapması gibi riskler daha yüksektir ama onlar da normal ameliyat olabilir.

Hastanın kalbi zayıf ise, ameliyatın açık kalp ameliyatı olması sebebiyle, ölüme yol açabilecek denli birçok risk taşımaktadır. Eğer kalp, kriz hâlinde ise ve son şans olarak ameliyat yapıldıysa, hastanın kurtulamama ve ölümle sonuçlanma tehlikesi de vardır. Açık kalp ameliyatında hastanın ayrıca bir hastalığı var ise, örneğin böbrek, akciğer veya damar hastalığı var ise, bunlar ilaveten riskleri arttırır.  Örneğin bir hastanın böbrek yetmezliği varsa, ameliyat esnasında ve sonrasında diyalize bağlanması gerekebilir.

“MİDCAP metoduyla kaburgalar arası tek bir bypassı takma imkânı var”

Göğüs kemiğini kesmeden kalp ameliyatları mümkün mü?

Bypass ameliyatları ve kapakçık ameliyatlarının çoğunluğu göğüs kemiğini ortadan keserek kalbe ulaşarak yapılır. Bazı istisnalar vardır: Kalbin ön kısmında tek bir damar daralmışsa yan taraftan girerek MİDCAP metoduyla kaburgalar arası tek bir bypassı takma imkânı vardır. Kemiği açmadan Anadolu tâbirinde iman tahtasını açmadan yandan kaburgalar arası girerek o ameliyatı yapma imkânı vardır.

Kapakçık ameliyatlarında da istisnai durumlar da vardır. Eğer aortik kapakçık değişecekse, ilaveten bypass gerekmiyorsa, o durumda yine önden açıyoruz ama boydan boya değil, bir kısmını açıyoruz böylelikle orada ufak kesikle kapakçığın değişmesi mümkün oluyor.

Eğer mitral kapakçığın tamir edilme durumu varsa, sağ taraftan kaburgaların arasından ufak bir kesikle o kapakçığı tamir etme veya değiştirme durumumuz var. Görüntü olarak 6-7 cm kesiğin olması boydan boya 20-25 cm kesiğin olmasından daha iyidir. Ön taraftan kesiğin olmaması ve belirgin olmaması bazıları için önem teşkil edebiliyor. Diğer faktör ise, yara ne kadar küçük olursa, enfeksiyon kapma olasılığı o kadar düşük oluyor. Yaraların kapanmaması durumu, ksifoit bağı dediğimiz bölgede vuku buluyor. Yanlardan yapılan ameliyatlarda enfeksiyon kapma olasılığı düşük olduğu için daha çok tercih ediliyor.

* Sezai Ak, 1972 yılında Kütahya Domaniç’te dünyaya geldi. Evli ve üç cocuk babasıdır. Kalp Cerrahı olan Sezai Ak, Klinikum Niederrhein’a bağlı Kalpmerkezi Duisburg’da kalp cerrahisi bölümünün baş hekimi. 1979’dan beri Almanya’da yaşayan Ak, Duisburg Hacı Bayram Veli Camii’nin Şube Başkanlığı görevini de yürütmektedir.