Dinî kültürümüzde recep, şaban ve ramazan ayları olarak bilinen, hicri takvimin 7, 8 ve 9’uncu aylarına üç aylar denir. Üç ayların fazileti ile ilgili birçok rivayet nakledilmesine karşın recep ve şaban ayı üç ayların üçüncüsü olan ramazan-ı şerifi müjdeliyor.
Ayrıca dinî kültürde mübarek sayılıp kutlanan Regaib, Miraç, Berat ve Kadir gecelerinin bu aylarda yer alması üç aylara ayrı bir önem verilmesine, ibadet, dua, zikir ve hayırlı işlerle daha fazla meşgul olunarak, dinî duyarlılığın daha yoğun olarak yaşanmasına zemin hazırlamıştır.
“ÜÇ AYLARIN İHYASI SÜNNETTENDİR”
Gerek üç aylar gerekse zikredilen mübarek geceler ile ilgili İslam uleması arasında günümüze kadar gelen tartışmalar yapılmıştır. Gerek ayların gerekse gecelerin kutsallığı sorgulanmış bir kısım ulema tarafından, ramazan ayı ve Kadir Gecesi haricindeki ay ve gecelerin kutsal sayılması ve onlara özgü ibadetler ihdas edilmesi bidat sayılmıştır.
Bir diğer ulema grubu da gerek üç ayları gerekse bu aylar içindeki zikredilen geceleri kutsal saymış bu ayları ve geceleri oruç ve namazla ihya etmek gerektiğini sünnetin bir gereği olarak vurgulamışlardır.
Bizim yapmak istediğimize gelince kastımız bu düşüncelerden haberdar olmak ve Kur’an ve sünnet çizgisi üzerinde kalarak hareket edebilmektir. Maneviyat iklimi olarak da adlandırılan üç ayların müjdelediği ramazan ayına yaklaşmakta olsak da aşağıdaki hadisler henüz içerisinde bulunduğumuz şaban ayının da biz Müslümanlar için ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor.
Üsâme b. Zeyd (r.a.) şöyle demiştir: “Resûlullah (s.a.v.), şaban ayında tuttuğu orucu hiçbir ayda tutmadı. Kendisine, “Ya Resûlallah! Senin, şaban ayında tuttuğun orucu başka bir ayda tutmadığını gördüm.” dedim. Şöyle buyurdu: “Şaban , receb ile ramazan arasında insanların gafil bulunduğu ve amellerin, âlemlerin Rabbi olan Allah (c.c.)’ye yükseldiği aydır. Ben de amelimin (Allah Teâlâ’ya) oruçlu olduğum hâlde yükselmesini seviyorum.[1] Şaban ayının özelliği hakkındaki bu hadis, bu aya –tıpkı Efendimiz (s.a.v)’in yaptığı gibi– özel bir önem atfetmemiz için yeterlidir.
Hayat Zekat Hesaplama Nasıl Yapılır? Online Bağış Mümkün mü? ŞABAN AYI NASIL İHYA EDİLİR?
Dolayısıyla bu ayı da ihya etmeye gayret göstermeli ve hadiste işaret edilen gaflete düşmemeliyiz. Peki, bu ayı nasıl ihya etmeliyiz?
Şaban ayının büyük kısmını ya da tamamını oruçlu geçiren Hz. Peygamber ramazan dışındaki en faziletli orucun şaban ayında tutulan oruç olduğunu ifade etmiştir.[2] Bundan dolayı şaban ayında oruç tutulması çoğunluk tarafından mendup sayılmakla birlikte Resûl-i Ekrem’in ramazan ayından başka hiçbir ayın bütününü oruçlu geçirmediğine dair hadislere[3] ve şaban ayının on beşinden sonra orucun terkedilmesine yönelik rivayetlere dayanan bazı âlimler, orucu farz olan ramazan ayına şevkle girmeyi zorlaştıracağı düşüncesiyle bu ayın ikinci yarısında oruç tutmayı mekruh görmüştür.
Beraat Kandili ile ilgili olarak İbn Mâce’nin Ebû Mûsâ el-Eş’ari (r.a.)’den rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Şaban ayının ortası gecesi olunca gece namaza kalkın, o gecenin gündüzünde de oruç tutun. Zira Allah Teâlâ o gece güneş batınca dünya semasına iner ve taki güneş doğana kadar ‘Bağışlanma dileyen yok mu, mağfiret edeyim? Rızık isteyen yok mu, rızık vereyim? (Bir derde) mübtela olan yok mu, afiyet vereyim?’ buyurur.”[4]
Allah’ın dünya semasına inmesi temsili bir anlatımdır. Allah meleklerini göndererek manevi bir ortam oluşturur ve kullarını affetmek için tövbe ve duaya davet eder. Bu rivayetlerde zikredilen “Allah Teâlâ’nın dünya semasına inmesi” konusu, yukarıdan aşağıya inmek olarak anlaşılmamalıdır. Burada ya Allah Teâlâ’nın, rivayette geçtiği gibi nida eden bir melek göndermesi mecazen anlatılmakta veya Allah Teâlâ’nın, rahmet ve rızık kapılarını sonuna kadar açtığı ifade edilmektedir. Bu gecede kılınması gereken özel bir namaz yoktur. Her ne kadar bazı kitaplarda ayrıntılı açıklanan özel namazlar olsa da bu konuda sahih ve bağlayıcı bir delil söz konusu değildir.
Yüce Allah receb ve şaban aylarını bizler için hayırlı kılsın. Sağlık ve afiyet içerisinde bizleri ramazan-ı şerife ulaştırsın.
[1] Nesâî, Sıyâm, 70.
[2] Tirmizî, Zekât, 28.
[3] Buhârî, Savm, 52; Müslim, Sıyâm, 175, 178.
[4] İbn Mâce, İkâme, 191.
