İsrail’in UNRWA’yı Yasaklama Kararına Dünyadan Tepkiler

Dünya genelinde birçok ülke ve uluslararası kuruluş, İsrail Meclisinin (Knesset), Birleşmiş Milletler (BM) Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansının (UNRWA) işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine son verilmesini öngören tasarıyı onaylamasını kınadı.

Almanya

Almanya Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, UNRWA’nın, Gazze, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve bölgedeki Filistinli mültecilere temel ve hayat kurtaran insani yardım ve temel hizmetler sağladığı hatırlatıldı.

UNRWA’nın çalışmalarına son verilmesi halinde Gazze’de hayati önem taşıyan insani yardım sürecinin çökmenin eşiğine geleceğinin belirtildiği açıklamada, “Gazze’de halihazırda 2,2 milyon insan dramatik bir acil durum yaşamaktadır. Nüfusun yüzde 86’sı akut yetersiz beslenmeden muzdarip. Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te yaklaşık 50 bin çocuğun eğitimi tehdit altındayken, Gazze’de yüz binlerce çocuğun eğitim umudu yok. On binlerce insanın sağlık hizmetleri de tehlikeye girecek.” ifadesi kullanıldı.

Türkiye

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, İsrail Meclisinin, BM UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine son verme girişimlerinin uluslararası hukukun açıkça ihlali olduğunu bildirdi.

Bakanlık, İsrail Meclisinin UNRWA’nın faaliyetlerini yasaklama amacıyla attığı adımlar hakkında yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, “İsrail Meclisinin, UNRWA işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine son verilmesi amacıyla attığı adımlar, uluslararası hukuku açıkça ihlal etmektedir.” ifadesi kullanıldı.

Fransa

Fransa Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, İsrail Meclisinin, UNRWA’nın Filistinli mültecilere yönelik faaliyetlerini yasaklamayı hedefleyen yasa tasarısını kabul etmesinin esefle kınandığı belirtildi.

Açıklamada, bu tasarının yürürlüğe konulmasının, Gazze’deki insani durum için çok ciddi sonuçlar doğuracağına işaret edilerek, bu durumdan işgal altındaki Filistin topraklarının da etkileneceği kaydedildi.

İngiltere

İngiltere Başbakanlık Ofisi 10 Numara’dan yapılan yazılı açıklamaya göre Starmer, İsrail Meclisinin, UNRWA’nın İsrail’deki faaliyetlerine son verilmesini öngören yasa tasarısını onaylamasına tepki gösterdi.

Starmer, yasanın Knesset’te kabul edilmesinden dolayı endişe duyduklarını belirterek, “Bu yasa, UNRWA’nın Filistinliler için temel çalışmalarını imkansız hale getirme, Gazze’ye tüm uluslararası insani müdahaleyi ve Batı Şeria’daki temel sağlık ve eğitim hizmetlerinin sağlanmasını tehlikeye atma riski taşıyor.” ifadesini kullandı.

Belçika

Belçika, İsrail Meclisi’nin UNRWA’nın İsrail’deki faaliyetlerine son verilmesini öngören yasa tasarısını onaylamasına tepki gösterdi. Belçika Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada da “Uluslararası toplumun güçlü çağrılarının bir kez daha görmezden gelinmesinden dolayı üzüntü duyuyoruz.” denildi.

Bu yasaların İsrail’in uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini doğrudan ihlal ettiğinin vurgulandığı açıklamada şunlar kaydedildi: “İşgalci bir güç olarak İsrail hükümetine uluslararası yükümlülüklerine uyması, UNRWA’nın dokunulmazlıklarını muhafaza etmesi ve sivil nüfusa acilen ihtiyaç duyulan temel hizmetlerin yanı sıra tam, hızlı, güvenli ve engelsiz insani yardım ulaştırılması sorumluluğunu yerine getirmesi çağrımızı yineliyoruz. Dahası, Gazze’de ve Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria’da küresel insani müdahalenin ve tüm bölgenin istikrarının etkilenmesinden derinden endişe duyuyoruz. ”

Danimarka

Danimarka Dışişleri Bakanlığının X sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen’in bu kararı kınadığı ve endişeli olduğu belirtildi.

Açıklamada Rasmussen’in, “UNRWA, Filistinli sivillere hayat kurtaran insani yardımların sağlanmasında merkezi bir rol oynamaktadır. İsrail insani yardımların engellenmemesini sağlamalı ve uluslararası hukuka saygı göstermelidir.” ifadelerine yer verildi.

İsviçre

İsviçre Dışişleri Bakanlığının, X’ten yaptığı paylaşımda, “İsrail UNRWA ile işbirliğini yasaklayan iki yasa geçirdi. Bu, UNRWA’nın, İsrail ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki varlığını sınırlamayı öngörüyor.” ifadesi kullanıldı.

Paylaşımda, İsviçre’nin, bu kararların insani, siyasi ve hukuki sonuçlarından endişe duyduğu kaydedildi.

Slovenya, İrlanda, Norveç ve İspanya

Slovenya, İrlanda, Norveç ve İspanya, İsrail Meclisi’nin UNRWA’nın İsrail’deki faaliyetlerine son verilmesini öngören yasa tasarısını onaylamasını kınadı.

Slovenya Dışişleri Bakanlığının sosyal medya hesabından paylaştığı ortak açıklamada, Slovenya, İrlanda, Norveç ve İspanya hükümetlerinin, bölgedeki milyonlarca Filistinli ve özellikle Gazze’deki mevcut durum için UNRWA faaliyetlerinin “hayati ve önemli” olduğuna vurgu yaptığı ifade edildi.

Knesset tarafından onaylanan yasa tasarısının BM için ciddi bir emsal teşkil ettiğine işaret edilen açıklamada, “Slovenya, İrlanda, Norveç ve İspanya, UNRWA’nın çalışmalarının ve insani rolünün sürdürülebilirliğini sağlamak için bağışçı ve ev sahibi ülkelerle çalışmaya devam edecek.” bilgisi paylaşıldı.

Açıklamada, Slovenya, İrlanda, Norveç ve İspanya’nın, İsrail Meclisi’nin, UNRWA’nın İsrail’deki faaliyetlerine son verilmesini öngören yasa tasarısını onaylamasını kınadığı kaydedildi. Slovenya Dışişleri Bakanı Tanja Fajon da kararı kınadığını ifade ederek, UNRWA faaliyetlerine son verilmesinin, kabul edilemez olduğunu aktardı.

Ürdün

Ürdün Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, İsrail Meclisi’nin UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarında yürüttüğü faaliyetleri yasaklayan kararına tepki gösterildi.

Arap ülkelerinin İsrail Meclisi’nden çıkan “yasa dışı tehlikeli kararlara karşı Arapların ortak tepkisini” görüşmek üzere Arap Birliğinin daimi temsilciler düzeyinde acil toplanmasının talep edildiği açıklamada, “Toplantıda, İsrail’in kabul edilemeyen geçersiz karar ve uygulamalarına karşı Arapların ortak tutumunu kararlaştıracak adımlar konuşulacak.” denildi.

Endonezya

Endonezya Dışişleri Bakanlığının X sosyal medya platformundan, Knesset’in UNRWA’nın faaliyetlerine son verilmesini öngören yasa tasarısını onaylamasına ilişkin açıklama yapıldı. Söz konusu kararın kınandığı belirtilen açıklamada, bunun Batı Şeria ve Gazze’de faaliyetlerin aksamasına sebep olacağı kaydedildi.

Açıklamada bu kararın BM Şartı’nı ihlal ettiği vurgulanarak, “Endonezya, başta BM Güvenlik Konseyi olmak üzere uluslararası toplumu, İsrail’in eylemlerini derhal durdurmaya ve uluslararası hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerine uymasını sağlamaya çağırmaktadır.” ifadesi kullanıldı.

Pakistan

Pakistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, “Pakistan, İsrail’in UNRWA’nın faaliyetlerini durdurmaya yönelik son girişimini kesin bir dille kınamaktadır.” ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, bu adımla İsrail’in uluslararası hukuku ve BM Şartı’nı bir kez daha ihlal ettiği belirtilerek UNRWA’nın hayati görevlerine engel olmanın, İsrail’in Filistin halkını insani yardımdan yoksun bırakmaya yönelik sistematik kampanyasının tezahürü olduğu ifade edildi.

Suudi Arabistan

Suudi Arabistan, İsrail Meclisinin, UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine son verilmesini öngören tasarıyı onaylamasını kınadı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in UNRWA aleyhinde attığı adım, “Filistin halkına karşı işlenen etnik temizlik suçlarının bir parçası” olarak nitelendirildi.

UNRWA faaliyetlerinin yasaklanmasına dair tasarının Knesset’te onaylanmasının şiddetle kınandığı açıklamada, “Filistin halkının benzeri görülmemiş insani felakete maruz kaldığı bir dönemde atılan bu karar, uluslararası hukuka karşı açıkça bir ihlaldir.” ifadeleri kullanıldı.

Filistin halkına karşı etnik temizlik suçlarının bir parçası olarak BM yardım kuruluşlarının hem siyasi hem de askeri hedeflere maruz kalmasının kabul edilemez olduğu vurgulanan açıklamada, İsrail’in bu tür adımlarla aynı zamanda Filistin meselesi için kapsamlı barış için sarf edilen çabaları baltaladığına işaret edildi. Açıklamada, Suudi Arabistan’ın UNRWA’yla dayanışmasına vurgu yapıldı.

AB

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in ofisinden AB adına yapılan açıklamada, yasayla ilgili ciddi endişe duyulduğu bildirildi.

Açıklamada “Bu yasalar, UNRWA’nın Gazze’deki hayati operasyonlarını fiilen imkansız hale getirecek, UNRWA’nın işgal altındaki Batı Şeria’da sağlık, eğitim ve sosyal hizmetler sağlamasını ciddi şekilde engelleyecek ve UNRWA’nın İsrail’deki diplomatik dokunulmazlıklarını iptal edecek geniş kapsamlı sonuçlara sahip olacaktır.” denildi. Açıklamada İsrail’e UNRWA’nın çalışmalarını sürdürebilmesini sağlama çağrısı yapıldı.

BM Üyeleri

BM üyeleri, İsrail Meclisinin, UNRWA’nın faaliyetlerine son verilmesini öngören yasayı kabul etmesine tepki gösterdi. BMGK’de Gazze ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki duruma ilişkin açık oturum düzenlendi.

Burada oturuma başkanlık yapan İsviçre Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis, BMGK’de kabul edilen kararların uygulanmamasına tepki göstererek, bunun hem BMGK’yi hem de alınan kararları anlamsızlaştırdığını dile getirdi.

“UNRWA Yasasından Endişe Duyuyoruz”

ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield, “Bu odada kaç kişi bir çocuğun açlıktan öldüğünü izledi? Ben izledim.” dedi. Greenfield, bunun Gazze’nin kuzeyinde sıklıkla gerçekleşen bir duruma dönüştüğüne işaret etti.

ABD’nin İsrail’in Cibaliya ya da başka bir yerde Filistinlileri açlığa maruz bırakmasını kabul etmediğini kaydeden Greenfield, “İsrail’in sahadaki faaliyetleri sözleriyle uyuşmalı.” dedi.

Greenfield, diğer taraftan “Gazze’de tahayyül edilemez acının 7 Ekim 2023’te Hamas tarafından başlatıldığını” belirterek, BGMK’nin Hamas’ı eleştirmemesi ve kınamamasına tepki gösterdi.

“UNRWA’nın Alternatifi Yok”

“İsrail Meclisinin kabul ettiği UNRWA yasasından derin endişe duyuyoruz” diyen Greenfield, bazı UNRWA personelinin 7 Ekim saldırılarına katıldığının bilindiğini söyledi. Greenfield, “Ancak aynı zamanda UNRWA’ya bir alternatif olmadığını da biliyoruz.” ifadesini kullandı.

İsrail ve BM’nin konuya ilişkin birbiriyle iletişim kurması gerektiğinin altını çizen Greenfield, UNRWA’nın yüzlerce personelinin Hamas’la alakasının olmadığını ve görevlerini yerine getirmelerine izin verilmesi gerektiğini ifade etti.

“İsrail’in Yükümlülüklerine Aykırı”

Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia ise İsrail’in Gazze halkına yardım ulaştırma konusunda istekli olmadığına işaret ederek, İsrail’e uluslararası hukuk uyarınca yükümlülüklerini yerine getirme çağrısında bulundu.

Nebenzia, “İsrail’in UNRWA’yı işgal altındaki Filistin topraklarında etkisiz kılma girişimleri, İsrail’in işgalci güç olarak yükümlülüklerine aykırı.” uyarısında bulundu. İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Barbara Woodward da “UNRWA ile bağları koparmak için hiçbir meşru gerekçe yok.” vurgusunu yaptı.

“Arap Ülkeleri ve Uluslararası Toplum UNRWA’yı Destekleyen Ortak Bir Tutum Sergilemeli”

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Hüseyin eş-Şeyh, İsrail Meclisinin, UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine son verme girişimi karşısında Arap ülkeleri ve uluslararası toplumun UNRWA’yı destekleyen ortak bir tutum sergilemesi gerektiğini belirtti.

Şeyh yaptığı yazılı açıklamada, “BM Güvenlik Konseyi’nin İsrail’i ilgili uluslararası kararları uygulamaya zorlaması gerektiğini” belirtti. FKÖ yetkilisi, “Filistinlilere yapılan katliamlara ve UNRWA’nın maruz kaldıklarına karşı sessiz kalmak, tutumlarının yalnızca açıklamalar ve kınamalarla sınırlı olmasına razı olanların alnında bir utançtır.” değerlendirmesini yaptı.

Şeyh, “Arap ülkeleri ve uluslararası toplum, İsrail Meclisinin UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine son verme girişimi karşısında, UNRWA’yı destekleyen ortak bir tutum sergilemeli.” ifadesini kullandı.

BM Kuruluşları

Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA) Sözcüsü Jens Laerke, BM Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Genel Direktörü Amy Pope, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sözcüsü Tarik Jasarevic, BM Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Sözcüsü James Elder, BM Cenevre Ofisi’nin haftalık basın toplantısında değerlendirmelerde bulundu.

“İsrail’in bu kararının uygulanması halinde Gazze’de görülen toplu cezalandırma eylemlerine bir yenisi daha eklenecek.” diyen Laerke, bu tanımlamanın adil olacağını düşündüğünü söyledi.

IOM Genel Direktörü Pope, IOM’nun UNRWA’nın yerini almasının mümkün olmadığını söyledi. Pope, “IOM’nin UNRWA’nın yaptığı şeyi yapması mümkün değil. UNRWA, Gazze halkı için kesinlikle elzem. Ancak şu anda krizde olan insanlara ancak destek sağlayabiliriz.” dedi.

DSÖ Sözcüsü Jasarevic, Geçen yıl UNRWA tarafından yönetilen sağlık merkezlerinde temel olarak 6 milyondan fazla tıbbi danışmanlık sağlandığını da hatırlattı.

 “Hiçbir Kuruluş, UNRWA’nın Yerini Dolduramaz.”

UNICEF Sözcüsü Elder, İsrail’in bu kararının Gazze’de daha fazla çocuk kaybına yol açabileceği konusunda uyardı. Elder, “Böyle bir karar, aniden çocukları öldürmenin yeni bir yolunun bulunduğu manasına geliyor.” diye konuştu.
BM Komiseri Türk, İsrail’in UNRWA’nın faaliyetlerini yasaklayan kararının “rahatsız edici” olduğunu belirtti

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, X’ten yaptığı paylaşımda, BM Sözleşmesi ve onun desteklediği kurumların değerinin asla unutulmaması gerektiğini belirtti.

İsrail’in UNRWA’nın çalışmalarını yasaklayan kararının birçok sebeple “rahatsız edici” olduğunu ifade eden Türk, atılan bu adımın, UNRWA’nın yardımına bağlı olanların insan hakları üzerinde potansiyel olarak korkunç etkileri olduğunu vurguladı.

DSÖ

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, X’ten yaptığı paylaşımda, UNRWA’nın, Filistin halkı için yeri doldurulamaz bir kuruluş olduğunu ve son 70 yıldır bu misyonu üstlenmeye devam ettiğini kaydetti.

UNRWA’nın, BM’ye üye devletler tarafından kurulduğunu hatırlatan Ghebreyesus, “İsrail Parlamentosunun aldığı, UNRWA’nın milyonlarca Filistinli adına hayat kurtarıcı ve sağlık koruyucu çalışmalarını yasaklayan kararın yıkıcı sonuçları olacak. Bu kabul edilemez.” ifadelerini kullandı.

Ghebreyesus, bu kararın İsrail’in yükümlülüklerine ve sorumluluklarına aykırı olduğunu, UNRWA’ya güvenen herkesin hayatını ve sağlığını tehdit ettiğini de vurguladı.

BM Mülteciler Yüksek Komiseri (BMMYK) Filippo Grandi de X’ten yaptığı paylaşımda, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in “UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki çalışmalarının devam etmesi çağrısını” desteklediğini belirtti.

Grandi, böyle bir durumun yaşanması halinde milyonlarca Filistinlinin, yalnızca UNRWA’nın sunabileceği hayati önem taşıyan desteklerden mahrum kalacağının da altını çizdi.

Milyonlarca Filistinliye Yardım Sağlayan UNRWA, İsrail’in Hedefinde

İsrail yönetimi, 7 Ekim 2023’te Gazze Şeridi’ne saldırılarının başlamasıyla eş zamanlı şekilde UNRWA’ya karşı karalama kampanyasına başlamış, sadece Gazze’de 12 bin çalışanı bulunan UNRWA’nın 14 çalışanının “7 Ekim saldırılarına katıldığı” iddiasıyla ajansın kapatılması gerektiğini savunmuştu.

Tel Aviv yönetimi, işgal altındaki Batı Şeria, Doğu Kudüs’ün yanı sıra Lübnan ve Ürdün’de Filistinli mültecilere destek olan; sağlık, eğitim, sosyal hizmetler alanlarında çoğu Filistinli 30 bin çalışanı bulunan ajansın kapatılması ve itibarsızlaştırılması için kampanya yürütmeyi sürdürüyor. (aa,c)