Kimler Kolesterol İlacı Kullanmalı?

@Shutterstock

Kandaki kötü kolesterollerin düşürülmesi için statinler kullanılır. Bunların bazı yan etkileri olsa da etkin ilaçlardır. Statin ilaçlarının kullanımı için doktorun tavsiye ettiği süre ve miktara uymak gerekir.

SAĞLIK
18 Nisan 2025

Dr. Caner Curuk

Kolesterol, vücudumuzdaki hücrelerin yapımında ve bazı hormonların üretiminde önemli rol oynayan bir yağ türüdür. Ancak, kanda yüksek seviyelerde bulunduğunda, damar duvarlarında birikerek plak oluşumuna neden olabilir. Bu durum, damar daralmasına ve kan akışının kısıtlanmasına yol açarak kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir.

Statinler, kolesterol seviyelerini düşürmek için kullanılan ilaçlardır. Karaciğerde kolesterol üretimini azaltarak etki gösterirler. Bu sayede, kandaki LDL (kötü kolesterol) seviyelerini düşürürken, HDL (iyi kolesterol) seviyelerini de yükseltebilirler.

Statin Tedavisinin Kardiyovasküler Riskler Üzerindeki Etkinliği

Çok sayıda klinik çalışma, statin tedavisinin kardiyovasküler hastalık riskini önemli ölçüde azalttığını göstermiştir. Statinler, kalp krizi, felç, anjina (göğüs ağrısı) ve diğer kardiyovasküler olayların riskini azaltmada etkilidir. Özellikle yüksek riskli kişilerde (daha önce kalp krizi geçirmiş, felç öyküsü olan, şeker hastalığı veya yüksek tansiyon gibi risk faktörleri taşıyanlar) statin tedavisi büyük önem taşır.

SAĞLIK | 31 Ocak 2025 Almanya’da Bilim İnsanlarından Kalp Hastalıkları İçin Önemli Buluş

Statin Tedavisinin Yan Etkileri

Statinler genellikle güvenli ve iyi tolere edilen ilaçlardır. Ancak, bazı kişilerde yan etkilere neden olabilirler. En sık görülen yan etkiler arasında kas ağrıları, karaciğer enzimlerinde yükselme ve sindirim sorunları yer alır. Nadir durumlarda, daha ciddi yan etkiler de görülebilir. Bu nedenle, statin tedavisine başlamadan önce doktorla konuşmak ve olası riskler hakkında bilgi almak önemlidir.

Statin Tedavisine Ne Zaman Başlanmalı?

Statin tedavisine başlama kararı, kişinin kardiyovasküler risk faktörleri, genel sağlık durumu ve doktorunun değerlendirmesi sonucunda verilir. Yüksek riskli kişilerin yanı sıra, orta düzeyde risk taşıyan ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen kolesterol seviyeleri düşmeyen kişilere de statin tedavisi önerilebilir.

Statin Tedavisi Hakkında Önemli Bilgiler

Statin tedavisi, doktorun önerdiği dozda ve sürede düzenli olarak kullanılmalıdır.
Statin kullanırken sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek (düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara içmemek) önemlidir.
Statin tedavisi sırasında düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek ve gerekli testleri yaptırmak gerekir.

Statin kullanırken herhangi bir yan etki ortaya çıkarsa, derhal doktora başvurmak önemlidir.

Alternatif Tedavi Seçenekleri

Hiperlipoproteinemi tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi önemli rol oynar. Ancak, bazı durumlarda alternatif tedavi yöntemleri de destekleyici olarak kullanılabilir. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:

Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenme, hiperlipoproteinemi tedavisinin temelini oluşturur. Doymuş yağ ve trans yağ tüketimini azaltmak, lifli gıdalar (meyve, sebze, tam tahıllar) tüketmek, omega-3 yağ asitleri (balık yağı) almak önemlidir.
Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, kolesterol ve trigliserid seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta veya 75 dakika yüksek yoğunlukta egzersiz yapılması önerilir.
Bitkisel Takviyeler: Bazı bitkisel takviyeler (örneğin, kırmızı maya pirinci, sarımsak, enginar) kolesterol düşürücü etkiye sahip olabilir. Ancak, bu takviyeleri kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Akupunktur: Akupunkturun bazı kişilerde kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olduğu gösterilmiştir. Ancak, bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Hiperlipoproteinemi İçin Yeni İlaçlar

Son yıllarda hiperlipoproteinemi tedavisinde kullanılan yeni ilaçlar geliştirilmiştir. Bu ilaçlar, farklı mekanizmalarla kolesterol ve trigliserid seviyelerini düşürmeye yardımcı olur. İşte bazı örnekler:

PCSK9 İnhibitörleri: Bu ilaçlar, LDL reseptörlerinin sayısını artırarak kandaki LDL kolesterol seviyesini düşürür. Özellikle statinlere yanıt vermeyen veya statinleri tolere edemeyen kişilerde kullanılır.
Inclisiran: PCSK9 inhibitörlerine benzer etki gösteren bu ilaç, daha seyrek (yılda iki kez) uygulanır.
Bempedoik Asit: Karaciğerde kolesterol üretimini azaltarak LDL kolesterol seviyesini düşürür. Statinlere benzer etkiye sahip olmasına rağmen, kas ağrısı gibi yan etkilere neden olma olasılığı daha düşüktür.
Lomitapid ve Mipomersen: Nadir görülen genetik geçişli hiperlipoproteinemi türlerinde kullanılan bu ilaçlar, çok yüksek kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olur.

Bazı Riskler

Kardiyovasküler risk taşıyan hastalarda hiperlipoproteinemi tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunları ve riskler ortaya çıkabilir. İşte bu risklerden bazıları:

Ateroskleroz ve Damar Tıkanıklığı

Hiperlipoproteinemi, kan damarlarında yağ birikmesine (plak oluşumu) neden olabilir. Bu durum, damar daralmasına ve tıkanmasına yol açarak ateroskleroz (damar sertliği) gelişimini hızlandırır.

Ateroskleroz, kalp krizi, felç, anjina (göğüs ağrısı) ve periferik arter hastalığı (bacaklarda damar tıkanıklığı) gibi ciddi kardiyovasküler olaylara yol açabilir.

Kalp Hastalıkları

Hiperlipoproteinemi, kalp kasının yeterince kan alamamasına neden olarak kalp yetmezliği riskini artırabilir.
Yüksek kolesterol seviyeleri, kalp kapakçıklarında sorunlara yol açabilir.
Hiperlipoproteinemi, beyne kan taşıyan damarlarda tıkanıklığa neden olarak felç riskini artırabilir.
Felç, kalıcı sakatlıklara ve hatta ölüme yol açabilir.

Böbrek Hastalıkları

Hiperlipoproteinemi, böbrek damarlarında hasara neden olarak böbrek yetmezliği riskini artırabilir.

Diğer Riskler

Hiperlipoproteinemi, pankreatit (pankreas iltihabı) riskini artırabilir. • Yüksek kolesterol seviyeleri, safra taşı oluşumu riskini artırabilir.

Kardiyovasküler Risk Taşıyan Hastalar İçin Ek Riskler

Kardiyovasküler risk taşıyan hastalarda (örneğin, daha önce kalp krizi geçirmiş, felç öyküsü olan, şeker hastalığı veya yüksek tansiyon gibi risk faktörleri taşıyanlar) hiperlipoproteinemi tedavi edilmediğinde bu riskler daha da artar. Bu hastalarda, kalp krizi, felç veya ölüm riski önemli ölçüde yükselir.

Özet

Hiperlipoproteinemi tedavi edilmediğinde, kardiyovasküler hastalık riski önemli ölçüde artar. Bu durum, ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüme yol açabilir. Özellikle kardiyovasküler riski taşıyan hastalar için hiperlipoproteinemi tedavisi hayati önem taşır. Bu nedenle, yüksek kolesterol veya trigliserid seviyeleriniz varsa, mutlaka bir doktora başvurarak tedavi olmanız önemlidir.