Kadınların Cuma Namazı Kılması
Rabbimiz şöyle buyurmuştur: “Ey iman edenler! Cuma günü namaz için çağrı yapıldığında Allah’ı anmaya koşun ve alışverişi bırakın. Bilirseniz, bu sizin için çok hayırlıdır.”(1) Bu âyet-i kerîme cuma namazının farz kılınmasının açık delilidir. Peki, kadınların cuma namazı kılması fıkhi açıdan nasıl değerlendirilir?
Cuma namazı İslam’ın en önemli farzlarından birisidir. Bütün Müslümanları haftada bir defa camiye toplama özelliği bulunan cuma namazı bir rivayete göre hicretten önce farz kılındı ancak müşriklerin engellemeleri nedeniyle fiilen eda edebilme imkânı bulunamadı ve hicrete kadar ertelendi. İkinci rivayete göre ise cuma namazı hicret esnasında farz kılındı ve peygamberimiz yol üzerinde Ranuna vadisine geldiklerinde cuma vakti girmişti ve ilk cuma namazını peygamberimiz yanında bulunan kadın erkek sahabeyle birlikte burada eda etmiş oldu. (2)
Yukarıdaki ayetten de anlaşılacağı üzere cuma namazı farz bir ibadettir. Akıllı, ergenlik çağına ulaşmış, sağlıklı, hür ve mukim (yolcu olmayan) olan erkeklere farzdır. Kadınlar, hürriyeti kısıtlı olanlar, hastalar, yolculuk hali devam edenler, camiye gidemeyecek kadar yaşlı olanlar, hava ve yol engelinin kişiye zarar verece derece tehlikeli olması, can ve mal güvenliği mazereti olanlar cuma namazı kılmakla yükümlü değildirler. Aynı şekilde kendisini camiye götürecek refakatçisi bulunsa dahi ama (görme engelli) kimseye cuma namazı farz değildir.
Kendilerine cuma namazı farz olmayan kadınlar ve meşru mazeretleri olan erkekler camiye gidip cuma namazını kılmaları hâlinde ayrıca o vaktin öğlen namazını kılmaları gerekmez.
Hz. Peygamber (s.a.s.), “Cemaatle cuma namazı kılmak, her Müslümana farzdır. Ancak köle, kadın, çocuk ve hastaya farz değildir.”(3) buyurmuştur. Asr-ı saadetten günümüze kadar bütün âlimler, cuma namazının kadınlara farz olmadığı konusunda ittifak etmişlerdir.(4)
Bu nedenle beş vakit namaz, cuma ve bayram namazlarında kadınların bulunması kadınlar için bir zorunluluk değil kendi özel durumları ve imkânları ile alakalı bir tercihtir. Şunu özellikle ifade etmek gerekir ki, cuma namazının kadınlara farz kılınmamış olması, onlar hakkında bir hak ihlali değildir. Bu durum kadınlar için mahrumiyet değil, muafiyettir. Bunu hak ihlali olarak nitelendirmek doğru olmaz. Diledikleri takdirde, camiye gidip cemaate katılmalarında ve cuma namazını kılmalarında dinen bir engel yoktur. Hatta hutbe ve vaazlardan istifade etmeleri için cuma namazlarına devam etmeleri tavsiye edilebilir.
(1) Cum’a suresi, 62:9.
(2) İbn Hişâm, I, 494.
(3) Ebû Dâvûd, Salât, 214 1067.
(4) İbnü’l-Hümâm, Fethü’l-kadîr, 2/62; Nevevî, el-Mecmû‘, 4/483-484.