Sorunun cevabına geçmeden önce zekâtın kimlere verileceği ve dağıtılacağı konusunda kısa bir izahı lüzumlu görüyoruz. Zekâtların kimlere verileceği konusunda Kur’ân-ı Kerîm’de şu ayet-i kerîme bize ışık tutmaktadır. Rabbimiz (c.c.), şöyle buyuruyor: “Sadakalar (zekâtlar) Allah’tan bir farz olarak ancak, yoksullara, düşkünlere, (Zekât toplayan) memurlara, gönülleri (İslam’a) ısındırılacak olanlara, (hürriyetlerini satın almaya çalışan) kölelere, borçlulara, Allah yolunda çalışıp cihad edenlere, yolcuya mahsustur. Allah pek iyi bilendir, hikmet sahibidir.”[1]
Bu ayet-i kerîme zekâtın kim ve nerelere verileceğini tespit ediyor. Bunlar: Yoksullar, düşkünler, (Zekât toplayan) memurlar, gönülleri (İslam’a) ısındırılacak olanlar, (hürriyetlerini satın almaya çalışan) köleler, borçlular, Allah yolunda çalışıp cihad edenler ve yolculardır. Burada zekâtın sarf edileceği yerlerin sekiz sınıf olduğu görülmektedir. Ancak bizim insanımız genellikle zekâtın ilk iki sınıfa verileceğini zanneder. Halbuki zekâtın sarf yerleri sekiz kısımdır ve bazı mezheplerde bu sekiz sınıfın tamamına zekâttan pay verilmelidir. Fakat genel kanaat zekâtların bütün sınıflar arasında pay edilmese de caiz olur şeklindedir.
Hayat Oy Güzel Vatanım, Oy Anadolu… Yöneltilen soruda “deprem bölgesine yardım yaparken zekatımı da versem olur mu?” deniyor. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi zekât verilecek yerler ayetle sabit olmuştur ve zekât fakir ve muhtaçlara verilecekse bizzat temlik edilmek suretiyle yapılması gerekir. Deprem bölgesine yapılan yardımlar ise direkt olarak her bir muhtaca verilemeyebilir. Çünkü yapılan yardımlar kollektif ve anonim olarak harcanmaktadır. Birebir şahıslara temlik edilmemiş olabilir. Farz bir ibadet yerine gelmemiş olabilir. Ancak deprem felaketine maruz kalan insanlara yardım yapılacaksa evvelemirde bağış yapılmalıdır. Ben zekâtımı da göndereceğim deniyorsa o takdirde bir yardım ve zekât kurumuna verilmeli, verilirken de bu zekâttır diye kayıt düşülmelidir. Nitekim Hasene yardım kuruluşumuz zekât yardımlarını alırken zekât kaydını da düşerek teslim alıyor ve Kur’an’a uygun bir şekilde bunları yerlerine sarf ediyor. Böyle olursa deprem yardımı olarak zekâtlar da verilebilir.
Depremzedelere zekât miktarınca eşya alıp dağıtsam zekâtım geçerli olur mu?
Bir önceki sorunun cevabındaki şekliyle zekât yardımları yapılacaksa nakit şeklinde de ayni şekilde (eşya vs.) de zeâatlar verilebilir. Yani eşya, giyim kuşam malzemeleri ve diğer zati ihtiyaç materyalleri şeklinde de olabilir. Allah en iyisini bilir.
[1] Tevbe suresi, 9:60.
