Kurbana Dair Soru Cevaplar

1. Kurban mükellefi kimlerdir?

Kurban kesmek mali bir ibadettir. Akıl sağlığı yerinde olan buluğa ermiş asli ihtiyaçları ve borçları dışında nisap miktarı mala sahip olup ve seferi olmayan her Müslüman’ın yerine getirmekle yükümlü olduğu bir ibadettir. Kurban mükellefinin sahip olduğu malın artıcı olup olmadığına ve üzerinden bir yıl geçip geçmediğine bakılmaz. Dolayısıyla yukarıda zikredilen şartlara haiz olan temel ihtiyaçları ve borcundan başka nisap miktarı mala sahip olan (80 gr. altın veya eş değerinde para) kimselerin kurban kesmeleri vaciptir.

2. Ailede zengin olan karı koca ve çocuklardan her birinin ayrı ayrı kurban kesmesi gerekir mi? Aile reisinin kesmesiyle diğer fertlerden kurban sorumluluğu düşer mi?

Dinimizde ibadetlerde sorumluluk ve sorumluluğun neticesinde oluşan mükâfat ve cezalar ferdidir. İslam’da fertler arasında mal ayrılığı esas olduğundan aile fertlerinin her birisinin kendine ait ayrı ayrı malı olabilir. Bu itibarla aile fertleri içerisinde anne, baba ve çocuklardan borçları ve asli ihtiyaçları dışında artıcı olsun, olmasın nisap miktarı fazla mala ulaşan kimse İslam’a göre zengin sayılır. Bu şahısların her birisi fıtır sadakası vermekle mükellef oldukları gibi Kurban Bayramı’nda da Hanefîlere göre kurban kesmekle de mükelleftirler. Dolayısıyla bu kimselerin kurban kesmeleri vaciptir.[1] Şafilerde ise kurban kesmek sünnet olduğundan aileden birisinin kurban kesmesi ile diğer fertler içinde sünnet yerine gelmiş olur.[2]

3. Vekalet yoluyla kurban kesilebilir mi? Kişinin bulunduğu ülke dışında vekaletle kurban kestirmenin hükmü nedir?

Hac, zekât, kurban İslam’da mali ibadetlerdendir. Mali ibadetleri vekalet yoluyla yapmak caizdir. Bu hüküm kurban mükellefi için de geçerlidir. Kurban mükellefinin kurbanını bizatihi kendisi kesebileceği gibi vekalet yoluyla bir başkasına kestirmesi de caizdir.[3]  (4) Nitekim Hz. Ali’nin (r.a.) şöyle dediği rivâyet edilmiştir: “Resûlullah (s.a.v.), (kendisi adına) develer kesilirken başında durmamı, derilerini ve sırtlarındaki çullarını paylaştırmamı emretti ve onlardan herhangi bir şeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladı ve ‘kasap ücretini biz kendimiz veririz’ buyurdu.’’[4]

Vekalet yazılı sözlü, telefon internet gibi iletişim araçları aracılığıyla verilebilir. Kurbanın başka bir ilde veya ülkede kesilmesinde bir sakınca yoktur. Kurban fiyatlarının kesildiği yere göre değişiklik göstermesi bu durumu değiştirmez.

[1] İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 6:312-316

[2] Nevevî, el-Mecmû‘, 8/384; Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, 6:123

[3] Kâsânî, Bedâi‘, 5:67; Mevsılî, el-İhtiyâr, 5:21

[4] Müslim, Hac, 348-349