Avrupa Siyasi Topluluğu Göç ve Güvenlik Gündemiyle Toplanacak

AB ülkeleri ile Birlik dışındaki Avrupa ülkelerinin oluşturduğu Avrupa Siyasi Topluluğunun (AST) 5’inci zirvesi, Avrupa’nın karşı karşıya olduğu güvenlik zorlukları, düzensiz göçle mücadele ve ekonomik güvenlik konularını ele almak için yarın Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de yapılacak.

Yılda iki kez yapılan, bir önceki toplantısına İngiltere’nin ev sahipliği yaptığı zirve, bu kez AB Dönem Başkanlığını temmuzdan bu yana çeşitli gerginliklerin gölgesinde sürdüren Macaristan tarafından organize edilecek.

Ana Gündem Göç ve Güvenlik

40’ın üzerinde hükümet ve devlet başkanının katılacağı zirvenin gündemini ana hatlarıyla “Avrupa’nın karşı karşıya olduğu güvenlik zorlukları” oluşturacak. İlk oturumda genel durum masaya yatırıldıktan sonra, ikinci oturum “düzensiz göçle” mücadele, üçüncü oturum “ekonomik güvenlik” başlığıyla yapılacak.

Göç üzerine oturum, geri göndermeler ve Şengen sınırlarının güçlendirilmesi başta olmak üzere tüm yönlerini kapsayacakken, ekonomik güvenlik üzerine yapılacak oturumda enerji, ulaşım, “küresel ticaret açısından bağlantılılık” ele alınacak.

AB Liderleri Gayriresmi Zirvede Bir Araya Gelecek

Zirve, düzensiz göçle mücadele, Ukrayna’yı destekleme ve hukukun üstünlüğü konularında Brüksel ile uzun süredir zıt bir çizgide yürüyen Budapeşte yönetiminin ev sahipliğinde düzenlenecek. Zirvenin hemen ertesinde ise AB’nin üst düzey yöneticileri, Konsey Başkanı Charles Michel, Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ve Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile AB’ye üye ülkelerin liderleri, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ev sahipliğindeki akşam yemeğinde gayriresmi bir toplantı yapacak.

İspanya Katılmayacak

Bu toplantıda, Macaristan dönem başkanlığının ana önceliklerinden olan “AB’nin büyüme planı”na ilişkin istişareler yapılacak ancak resmi bir karar alınmayacak ya da sonuç bildirisi kabul edilmeyecek. Macaristan’ın 1 Temmuz’da başlayan AB Dönem Başkanlığının hemen ertesinde, Orban tarafından AB’nin ortak dış ve güvenlik politikasına aykırı şekilde yaptığı Moskova ve Pekin ziyaretleri üzerine Budapeşte-Brüksel arasında uzlaşmazlık yaşanmıştı.  AB Komisyonu, Budapeşte’de yapılan toplantıları boykot etmişti. Her iki zirveye de AB üyelerinden İspanya, ülkede devam eden sel felaketi nedeniyle katılım göstermeyecek.

AST: Avrupa İçin AB’den Daha Geniş Ölçekli Siyasi Tartışma Platformu

AST’nin temelleri, 2022’deki Avrupa Günü’nde atıldı. 9 Mayıs 2022’de AB’nin dönem başkanlığını yürüten Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, AB’nin rotasının belirlenmesi için bir yıl sürdürülen Avrupa’nın Geleceği Konferansı’nın kapanışında Birlik üyeliğine alternatif bir teklif sundu.

Macron, AST’yi ilk kez şöyle dillendirdi: “Sanırım bugün burada bahsettiğim şeyi, bir ‘Avrupa Siyasi Topluluğu’ olarak nitelendireceğim. Bu yeni Avrupa organizasyonu, değerlerimize bağlı olan demokratik Avrupa uluslarının, siyaset, güvenlik, enerji ve ulaşım gibi alanlarda işbirliği için yeni bir alan bulmasını sağlayacaktır.”

1989’da dönemin Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın önerdiği ancak vücut bulamayan “Avrupa Konfederasyonu” fikrini andıran teklif, Ukrayna’da başlayan savaşın etkileriyle nasıl baş edileceği, Avrupa kıtasında güvenlik ve istikrarın nasıl sağlanacağı konusundaki tartışmalara cevap niteliğindeydi.

“Ukrayna’nın AB Üyeliği Yıllar Sürecek”

Fransız lider önerisini açıklarken, Ukrayna’nın AB üyeliğinin yıllar süreceğini belirterek, Ukrayna gibi AB ile aynı değerleri paylaşan ülkelerin üye olmak yerine “Avrupa Siyasi Topluluğu” çatısı altında birleşebileceğinden yola çıkmıştı. Macron’un önerisi, Ukrayna’ya adaylık statüsü verilmesi yönünde siyasi iradenin bariz eksikliğini örtbas etme girişimi olarak değerlendirildi.

24 Haziran 2022’de yapılan AB Zirvesi’nde liderler, Macron’un teklifini ilk kez görüştü. Zirvenin sonuç bildirisinde, AST’nin, AB’nin yakın ilişkiler içinde olduğu tüm Avrupalı ülkeleri kapsayabileceği, kıtanın güvenlik, istikrar ve refahını güçlendirmek için bir siyasi koordinasyon platformu niteliği taşıyacağı ifade edildi. Ayrıca, oluşumun AB’nin genişlemesine alternatif olmayacağı vurgulandı, yeni bir uluslararası kuruluş olarak da değil, Avrupa’da AB’den daha geniş ölçekli bir “siyasi tartışma platformu” olacağı anlatıldı.

7 Eylül 2022’ye gelindiğinde AB, ilk kez AST’nin somutlaştığını duyurdu. 6-7 Ekim 2022’de dönem başkanı Çekya’nın ev sahipliğinde başkent Prag’da düzenlenecek gayriresmi nitelikli AB Liderler Zirvesi öncesinde ilk AST toplantısının yapılacağı bildirildi. (aa,c)