İmama Uymanın Geçerlilik Şartı
Cemaatle namaz kılarken imamla cemaatin yerleri hakikaten veya hükmen bir olması gerekir. Bu birlik safların birbirine irtibatlı olması manasına gelir. Namazı kıldıran imama iktida etmek (imama uymak) namazın kabulünün ön şartıdır.
İmamla cemaatin yerlerinin hakikaten bir olması demek aynı mekân içerisinde cemaatin imamı görmesi veya imamın intikallerini takip ederek imama uyması demektir. Saflar arasında açıklık / mesafenin bulunması imama iktida için bir engel olarak görülmemiştir. Buna binaen mescidin en sonunda olan kimsenin imama iktidası geçerli sayılmıştır. Bazı Hanefi alimleri imamın intikallerini takip edebilmeyi imama iktidanın geçerli şartı olarak görmüşlerdir. Bu bağlamda imam ve cemaat arasında bir arabanın geçebileceği genişlikte, işleyen bir anayol veya bir kayığın gidip gelebileceği genişlikte su kanalının bulunması iktidaya engel saymışlardır.
İmamla cemaatin yerlerinin hükmen bir olması ise çok katlı binalarda mescit olarak kullanılan bir katta cemaatle namaz kılınırken, bu katın cemaati almaması durumunda veya başka zaruri nedenlerden dolayı alt veya üst katlarda duran cemaatin hoparlör veya müezzinin tebliği ile imama iktida etmeleri demektir. Bu hâlde imama iktida sahihtir ve namaz geçerlidir. İmamı veya imamı görenleri görmeleri şart değildir. Cemaatler farklı katlarda olsada mekân birliği oluştuğundan namaz caiz olur.
Örnek olarak Şam Emevî’ye camii avlusunda bulunan kâmiliye medresesinden mihraptaki imama iktidanın caiz olduğu söylenmiştir. Camilerin avlusu ve avluda yer alan üniteler de mekân birliğine dahildir. Caminin yanı sıra etrafı duvarla çevrilmiş birden fazla binanın yer aldığı bahçe imama iktida bakımından tek mekân olarak kabul edilmiştir.
Maliki mezhebine göre ise cemaat imamın intikallerini takip edebildiği müddetçe imam ile cemaat arasında işlek yol, su kanalı girmiş olması iktidaya engel değildir demişlerdir.
Bu bilgiler ışığında aynı bahçe içerisinde yan yana yer alan iki apartman bloğunun veya aynı apartman içerisinde farklı katlarda bulunan mescitlerin iktida açısından tek mekân olarak değerlendirilmesi mümkündür.
Dolayısıyla gerek görerek gerek imamın sesini işiterek imamın intikallerini takip etme imkânı olduğu sürece -ihtiyaç bulunan hâllerde- bu bloklardan birinde yer alan cemaatin, diğer blokta yer alan imama iktida etmesi, yine aynı blokta olup farklı katlarda bulunan cemaatin alt kattaki veya üst kattaki imama iktada ederek namazlarını kılmaları caizdir. Namazları geçerlidir.