Ölü Kurbanı ve Kabir Kurbanı Var Mı?
Hicretin ikinci senesinde meşru kılınmış olan kurban ibadeti hakkında Kur’an-ı Kerîm’de şöyle buyurulmaktadır: “Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde (onları kurban ederken) Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.”(1)
Hz. Peygamberden bize kadar gelen sahih rivayetlerde, Peygamber (s.a.v.) kurbanın meşru kılınmasından itibaren vefat edinceye kadar her yıl bizatihi kendisi kurban kesmiştir.(2) Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.), Kurban Bayramında Allah katında en sevimli ibadetin kurban kesmek olduğunu, kurbanın kesilir kesilmez Allah katında makbul olacağını ve kurban edilen hayvanın boynuzu, tırnağı da dâhil olmak üzere her şeyinin kişinin hayır hanesine yazılacağını ifade etmiştir.(3)
Yukarıdaki zikredilen ayet ve hadislerden anlaşılacağı üzere kurbanın kim için ve ne maksatla kesileceği açıkça beyan edilmiştir. Kurbanın meşru kılınmasının hikmeti öncelikle kurban ile kulun Allah’a yakınlık kurmasıdır. Bunun yanında ihtiyaç sahibi yoksul ve fakir kimselere kurban etinden yedirmek ve onları doyurmaktır. Bunun dışında başka bir niyet ve amaç için kurban kesmek geçerli değildir.
Dinimizde ölü kurbanı veya kabir kurbanı diye bir kurban çeşidi bulunmamaktadır. Kurban keserken üzerine Allah’ın adı anılmalı ve niyet sadece Allah için olmalıdır. Kişi sevabı ölüye bağışlanmak üzere Allah için kurban kesebilir. Kurban borcu olup da hayatta iken kesemeyen kimse vasiyet etmesi halinde geride bıraktığı yeterli mirasından mirasçıları onun kurbanını kesebilirler.
Haneş isimli tabiinden bir zatın rivayetine göre, “Ben Ali’yi (r.a.) iki koçu (birden) kurban ederken gördüm. Kendisine; ‘Bu da nedir?’ diye sordum. Oda bana ‘Resûlullah (s.a.s.) (sağlığında) kendi yerine bir kurban kesmemi vasiyet etti. İşte ben de onun yerine kurban kesiyorum.’ cevabını verdi.”(4) Bu hadisten Peygamberimizin (s.a.v.) kurban vasiyet ettiği ve Hz. Ali’nin bu vasiyeti yerine getirdiği anlaşılmaktadır. Ölen kişinin kurban kesme ile ilgili vasiyeti varsa kesen kişi kesilen kurbanın etinden yiyemez ve tamamen fakirlere yedirilmesi ve dağıtılması gerekir.(5)
(1) Hac suresi, 22:28.
(2) Tirmizî, Edâhî, 11 [1506-1507] Müslim, Edâhî, 17 [1966].
(3) Tirmizî, Edâhî, 1 [1493]; İbn Mâce, Edâhî, 3.
(4) Ebû Dâvûd, Edâhî, 2 [2790]; Tirmizî, Edâhî, 3 [1495].
(5) İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 6/326.