Kalpleri Yumuşatan İbadet: Sıla-i Rahim

Sıla-i rahim, İslam’da akrabalık bağlarının korunması, güçlendirilmesi ve sürekliliğinin sağlanması anlamına gelen temel bir ibadettir. Bu ibadet, Allah’ın kullarına verdiği bir emir olup, hem bireysel hem toplumsal huzurun sağlanmasında büyük bir role sahiptir. Allah, kullarının sadece kendisine ibadet etmesini değil, aynı zamanda birbirlerine sevgi, saygı ve dayanışma içinde yaklaşmasını ister. Çünkü; Akraba bağlarını güçlendirenlerin, kalpleri birleşir; sevgiyle örülen bağlar ise, toplumu ayakta tutar.

HAYAT | 9 Nisan 2024 Allah’ın Sevdiği Kullardan Olmak

Allah Neden Sıla-i Rahimi Farz Kılmıştır?

Allah, kullarının huzurlu bir yaşam sürmesini ister. Bu huzur, aile ve akrabalık bağlarının güçlü olmasına bağlıdır. Kur’an-ı Kerim’de, “Allah’a kulluk edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın; anne-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, arkadaşa, yolda kalmışa ve elinizin altındaki kimselere iyilik edin.” buyurulmuştur.

Bu ayet, sadece anne-babaya değil, tüm akrabaların gözetilmesini vurgular. Çünkü akraba ilişkileri, dünyevi bağların ötesinde manevi bir sorumluluktur. Ve devam eden ayetlerde; “Allah’tan korkun ve akrabalık bağlarını koparmaktan sakının. Şüphesiz Allah, sizin üzerinizde gözetleyicidir.” ayetleri bu bağların önemini pekiştirir. Zira sıla-i rahim, hem dünya saadetinin hem de ahiret huzurunun anahtarıdır. 

Efendimiz Ne Buyuruyor?

Peygamber Efendimiz (s.a.v), sılâa-i rahimi birçok hadisinde önemle vurgulamıştır: “Kim rızkının bollaşmasını ve ömrünün uzamasını isterse, akrabasıyla ilişkisini devam ettirsin.” Bir başka hadis-i şerifte ise “Kim akrabalık bağını keserse, Allah da onun rahmetini keser.” buyurmuştur. Bu hadisler, sıla-i rahimin hem dünyevi hem uhrevi faydalarını ve önemini ortaya koyar. Bunun hikmetini anlayanlar, Allah’ın rahmet kapılarını aralayanlardır.

Erdemler 

Sıla-i rahim, affetme, hoşgörü, barış ve ilişkilerin güçlendirilmesini kapsayan ince anlamlı bir erdemdir. Akrabalar arasında zaman zaman anlaşmazlıklar yaşansa da kin tutmak yerine affetmek öğütlenir. Affetmek kalpleri yumuşatır, kırgınlıkların sevgiye dönüşmesini sağlar. Sıla-i rahim yalnızca bağları koparmamayı değil; hal hatır sormak, ziyaret etmek ve yardımlaşmak gibi davranışlarla ilişkileri pekiştirmeyi de içerir. Affetmenin insana sağladığı manevi huzur ve mutluluk, bedenin iyileşmesine de katkı sunar. Bilimsel araştırmalar, affetmenin mutluluk hormonlarının yükselmesini sağladığını gösterir.  Yani affetmek insanı iyileştirir. Böylece affetmek, kalpteki en güzel sıla-i rahimdir.

Sıla-i Rahimin Günümüzdeki Önemi 

Günümüzde hızla değişen sosyal yapılar, şehirleşme ve teknolojik gelişmelerle birlikte aile bağları zayıflama tehlikesiyle karşı karşıyadır. İnsanlar, yoğun iş temposu ve bireyselleşmenin etkisiyle akrabalık ilişkilerini ihmal edebilmektedir. Ancak İslam’ın emrettiği sıla-i rahim, bu dönemde daha da önem kazanmaktadır. Çünkü akraba ilişkilerinin güçlü tutulması, insanın yalnızlık ve psikolojik sıkıntılarla başa çıkmasını kolaylaştırır.

Hz. Ali (ra) şöyle buyurmuştur “Akrabayla ilişkiyi kesen kişinin ömrü kısalır ve kazancı azalır.” Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ise, “Akrabayı sevmek, gönül bağını güçlendirir. Akrabayı ihmal etmek, insanın kalbini taşlaştırır.” Bu sözler, sıla-i rahimin sadece dinî bir emir olmasının yanı sıra, aynı zamanda toplumsal ve bireysel mutluluğun da anahtarı olduğunu gösterir.

Modern iletişim araçları sayesinde mesafeler artık engel olmamalıdır; telefon, mesajlaşma ve sosyal medya aracılığıyla akrabalarla sürekli iletişimde kalmak mümkündür. Ayrıca, toplumsal dayanışmanın ve yardımlaşmanın temel taşlarından biri olan sıla-i rahim, modern toplumlarda sosyal problemlerin azaltılmasına da katkı sağlar. Özellikle yaşlılar, hastalar ve ihtiyaç sahipleri için akraba desteği maddi ve manevi olarak çok kıymetlidir. Hiçbir kurum bu desteğin verdiği duyguyu yaşatamaz ve bu boşluğu dolduramaz. Teknoloji mesafeleri kısaltır ama kalpleri birleştirmek için sıla-i rahim gereklidir.  

AİLE | 24 Haziran 2021 Akrabaların Evlilik İlişkisine Katkıları

Dayanışmanın Azalması ve Yalnızlık

İslam’da akrabalık bağlarını koparmak, yani sıla-i rahimi terk etmek büyük bir günah olarak kabul edilir ve bunun birçok zararlı sonucu vardır. Sıla-i rahimi koparmak bireyler arasında kırgınlık, düşmanlık ve güvensizlik oluşturur. Aile bağlarının zayıflaması toplumsal dayanışmanın azalmasına, yalnızlaşmaya ve psikolojik sorunların artmasına yol açar. Kardeşlik, sevgi ve yardımlaşma yerine nefret ve küskünlük hakim olur. Kur’an’da, “Rabbin, insanlara karşı iyilik yapmayı ve akrabalık bağlarını korumayı emretti.” buyrulmuşken, bu emrin ihlal edilmesi kişiye maddi ve manevi kayıplar getirir. Hadislerde belirtildiği gibi, sıla-i rahimin kopması kişinin rızkının daralmasına ve ömrünün kısalmasına sebep olur. Toplumda bu kopukluk sosyal sorunların artmasına yol açar; insanların güven duygusu zedelenir, toplumsal barış bozulur.

Sıla-i Rahimin Sosyal ve Manevi Hikmetleri

Güçlü aile ve akraba bağları, toplumda barış ve huzurun temelidir. Akrabalar arasında sevgi ve dayanışma arttıkça toplumda çatışmalar azalır. Sıla-i rahim hem maddi hem manevi bereket getirir. Allah, akrabalarını gözeten kullarına dünya ve ahiret mutluluğu vaat eder. Ayrıca zor zamanlarda akrabalar, bireylerin en büyük destekçisidir. Dayanışma, yalnızlık ve çaresizlik duygusunu azaltır. Bu bağlamda sıla-i rahim, bireyin manevi olgunluğuna da katkı sağlar; affetmek, sabretmek ve paylaşmak gibi erdemler kişinin daha iyi bir insan olmasını sağlar. Böylelikle insanın sevgiyle ördüğü bağlar, hayatının en sağlam köprüleri hâline gelir.

Uygulama Nasıl Olmalı?

Yukarıda belirtilen bilgiler ışığında sıla-i rahimin hem dinî hem de kültürel boyutunun olduğu, bizim insanımızın sıla-i rahime özellikle Allah’ın emri olduğu için büyük önem verdiğini görüyoruz. Tatil ve izin planları yapılırken sıla-i rahimin yapılacaklar listesinde en üst sırada olmasına özen gösterilmeli. Türkiye’ye gidildiğinde büyükleri ziyaret etmek, hasta ziyaretleri yapmak, ihtiyaçları gidermek veya hal hatır sormak gönül bağlarını kuvvetlendirir, kalpleri yumuşatır.

Her ne kadar günümüzde teknoloji sayesinde iletişim daha kolay olsa da ve mesajlaşmanın, telefonla aramanın yanı sıra ziyaret etmek akraba ilişkilerinin sürdürülmesi için önemlidir. Kırgınlıklar hoşgörü ile çözülmeli. Küs kalmak İslam ahlakına aykırıdır. Ayrıca küçük yardımlar, hediye vermek ya da içten bir dua etmek bile akrabalık bağlarını güçlendirmek için yeterlidir. Bazen yürekten atılan küçük bir adımla, küçük bir iyilik, büyük bir bağ kurdurabilir.