İslam âlimlerinin bir kısmı ihtiyaç fazlası tüm malların biriktirilmesi caiz değildir demektedirler. Diğer bir kısım İslam âlimleri aşırı ölçüde mal biriktirmenin caiz olmadığını söylemişlerdir. Bu görüşü de Tevbe suresinin 34-35. ayetinden yola çıkarak ifade etmişlerdir. Bunlara göre bu ayetteki ihtiyaç fazlası mal biriktirenler demek aşırı ölçüde mal biriktirenler demektir ve bu caiz değildir. Bu görüş Hz. Ali (r.a.) efendimize nisbet edilen “Dört bin dirhem ve altı nafakadır; fazlası, zekâtı verilmiş olsa da kenzdir” sözüne dayanmaktadır.[1]
Malın Zekâtını Vermek
Bazı âlimlerimiz ise, şayet bir malın zekâtı veriliyorsa sınırsız bir şekilde mal biriktirmek caizdir demişlerdir. Bunlara göre mal üzerine terettüp eden fariza zekâtın verilmesidir. Zekât ödendikten sonra mal biriktirmekte bir problem yoktur.
Bu görüşü savunanlar tarih boyunca çoğunluğu temsil etmişlerdir. Sahabe, tabiin, mezhep imamları ve diğer müctehid ulemânın ekserisi bu görüştedirler. Örneğin, Ömer b. Hattâb, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mesud, Cabir b. Abdullah gibi fakih sahabîler bu görüştedirler.[2]
Bize göre de bir mal helal yoldan kazanılıyorsa, içinden zekâtı veriliyorsa böyle bir malı biriktirmenin hiçbir sakıncası yoktur. Müslümanlar, zengin ve varlıklı olmalıdırlar. Fakat Allah ve kul hakları ödenmeyen, haram yolda harcanan ve israf edilen bir mal sakıncalıdır.
Yazarlar Zekât ve Zekâtın Hikmeti
Cimrilik Nedir?
Para biriktirmek cimrilik olur mu? sorusunun cevabına gelince önce cimrilik nedir, ona bakmak gerekir.
Cimrilik, lüzumunda harcanması gerekli olan bir malı çok sevdiğinden dolayı sarf etmekten kaçınmak demektir. Halbuki dinimiz, malı başta zekât olmak üzere malla eda edilen ibadetlere harcamamızı emretmiştir. Bunun yanında ailenin bakımı, akrabaların görülüp gözetilmesi, yoksullara yardım edilmesi bu emirler arasındadır. Zengin olmasına rağmen bu emirleri yerine getirmemek cimriliktir. Cenâb-ı Hak, “Onlar ki hem kıskanır, cimrilik ederler, hem de herkese cimrilik tavsiye ederler ve Allah’ın kendilerine fazlından verdiği şeyleri saklarlar. Biz de böyle nimetleri gizleyen nankörlere hor ve rüsvay edici bir azap hazırladık.”[3] buyurmuş ve cimri ve cimriliği kınamıştır.
Buna göre mal ve para biriktirmek caizdir. Biriktirilen paranın içinden Allah ve kul hakları ödenmezse cimrilik olur, o da dinimizde kınanmıştır. Allah en iyisini bilir.
[1] Taberî, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli âyi’l-Kurân, XI/427; Kurtubî, el-Câmi li-Ahkâmi’l-Kur’ân,
VIII/80.
[2] Irâkî, Tarhu’t-Tesrib fi Şerhi’t-Takrib, IV/7.
[3] Nisâ suresi, 4:37.
