Asgari Ücret Altında İşçi Çalıştırmak
Almanya’da 2015 senesinde ilk defa bütün iş sözleşmelerini kapsayan bir asgari ücret kanunu (Mindestlohngesetz) yürürlüğe girdi. Bu kanuna ve tarihine bir göz atalım.
2015 senesinden önce işçiler sadece işverenlerin sendikalar ile gerçekleştirdikleri toplu sözleşmelerden doğan haklardan yararlanabiliyorlardı. Ki bu, işverenin bir toplu sözleşmesinin tarafı olmasını gerektiriyordu.
Almanya’da, değişik hukuki gerekçelendirmeleri olmakla birlikte, işçilerin takriben %50 toplu sözleşmelerinden yararlanabiliyordu. Yani işçilerin %50 toplu sözleşmeden doğan herhangi bir hakkı olmadığından, işverenin insafına veya işçinin iş sözleşmesi pazarlığı sırasındaki gücüne kalıyordu. Bu da nitelikli olmayan işçilerin çok cüzi bir meblağa çalışmak zorunda kalmalarına sebep olabiliyordu.
Bu olaya siyaset bazı toplu sözleşmeleri, toplu sözleşmenin taraflarının isteği doğrultusunda, bir bakıma kanunlaştırması (Allgemeinverbindlicherklärung) ile cevap verdi. Bu mekanizma ile birlikte o iş alanında bir bakıma asgari ücret uygulanmış oluyor ki, bu mekanizma asgari ücrete rağmen, uygulanmakta. Örnek olarak temizlik sektörünü verebiliriz.
Temizlik sektöründe „kanunlaşmış“ toplu sözleşme gereği 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren asgari ücret 13,50 € ve böylelikle asgari ücret kanununda belirtilen miktardan 1,09 Euro da yüksek.
Ancak bu mekanizma birçok işçiye bir yarar sağlamadığı için – ki bunun elbette siyaseten başka sebepleri de var – 2015 senesinde asgari ücret kanunu yürürlüğe girdi ve ilk asgari ücret 8,50 Euro olarak belirlendi. Aynı zamanda bir asgari ücret komisyonu kuruldu. Bu komisyonun tek görevi asgari ücretin artırılması ile alakalı karar vermek. Asgari ücret komisyonun kararları ile birlikte asgari ücret değişik hızlarda artıyor. 2022 senesinin başında 9,82 olan asgari ücret 1 Temmuz 2022 tarihinde 10,45 Euro’ya ve – siyasetin asgari ücret kanununa müdahalesi ile birlikte – 1 Ekim 2022 tarihinde 12,00 Euro’ya çıkarıldı.
2024 senesinde gerçekleşen son asgari ücret artışı ile birlikte güncel asgari ücret 12,41 Euro olarak belirlendi. Bir sonraki artış ise komisyon kararı ile birlikte 1 Ocak 2025 tarihinde gerçekleşecek ve 12,82 Euro’ya çıkacak.
Vazgeçilmezlik prensibi
Asgari ücrette vazgeçilmezlik prensibi esastır. Zaten iş hukuku genel olarak işçinin hak ve menfaatlerini korumaya yönelik olması hasebiyle, genellikle işçiye kendi rızası olsa dahi, kanunda belirtilen hakkından vazgeçme imkânı tanımamaktadır. Diğer bir tabir ile şöyle diyebiliriz: Asgari ücretin, gayri hukuki bir işlem yapılmadığı sürece, bir kaçamağı yok. Kaldı ki asgari ücretin altında maaş verilmesi aynı zamanda ceza kanunu gereğince bir suç teşkil edebiliyor (§ 266a StGB) ve beş yıla kadar hapis cezasını öngörüyor.