Belirli Süreli İş Sözleşmesi

İş sözleşmelerini kabaca iki kategoriye ayırabiliriz. Şekli daha yaygın olan belirsiz, yani süresi kısıtlanmamış olan (unbefristet) iş sözleşmesi ilk kategoriye girer. Bu yazımızda belirli süre için geçerli olan sözleşmelerin Almanya’nın “Kısmi ve Süreli çalışma Kanunu” nu (Teilzeit- und Befristungsgesetz) dikkate alarak ana hatlarıyla inceleyeceğiz.

Gerekçeli süreli iş sözleşmesi

İşveren, kanunda belirtilen sebepleri olduğu takdirde (Befristungsgrund) çalışan veya çalışanları ile süreli (befristet) sözleşme verebilir. Bu durumda sözleşmenin bitiş tarihi de yazılır.

Kanunda yer alan en yaygın olan iki sebepten birisi, işin geçici olması dolayısıyla işçiye geçici süre ihtiyaç duyulmasıdır. Yani işveren, sadece belirli bir süre için iş gücüne ihtiyacı olduğu takdirde, süreli bir sözleşme verebilir. Özellikle tarım işlerinde hasat toplama zamanlarında geçici işçi ihtiyacının olması gibi.

İkinci yaygın sebep ise, başka bir işçinin ebeveynlik izni veya bir hastalıktan dolayı işe ara vermesiyle oluşan iş ihtiyacıdır. Örneğin bir çalışan 3 senelik ebeveynlik iznine (Elternzeit) ayrıldığında, işveren bu 3 sene için süreli bir sözleşme ile geçici olarak işçi alma hakkına sahip olur.

Sonuç itibari ile işveren, bu gibi veya kanunda belirtilen diğer geçerli sebepleri olduğu takdirde süreli sözleşmeler ve hatta zincirleme sözleşmeler yapabilir.

Gerekçesiz süreli iş sözleşmesi

Süreli sözleşmelerin ikincisi, işverenin kanunda belirtilen herhangi bir sebebi olmaksızın süreli bir iş sözleşmesi yapmasıdır. Böyle bir iş sözleşmesi sadece bazı şartlar yerine getirildiği takdirde mümkündür.

Bu durumda kanun üç temel kısıtlandırma getirmektedir. Buna göre, süreli iş sözleşmesi en fazla iki seneyi kapsayabilir. Ve bir sözleşme bu iki sene içinde en fazla üç kere uzatılabilir. İşveren bu şekildeki sözleşmeyi şöyle yapabilir. Önce, işçiyle 6 aylık bir sözleşme verilir. 6 ayın sonunda 6 aylık uzatmaya gidebilir. Bunu ikinci ve üçüncü defa da tekrar edebilir. Böylelikle toplam 2 seneyi geçmeyecek şekilde ve 3 kereden fazla olmayacak şekilde süreli sözleşmeler vermiş olabilir.

Üçüncü kısıtlama ise, sözleşme yapılan işçinin aynı işverende daha önce çalışmamış olması şartıdır.

Kanuna muhalefet ve sonuç

Eğer iş veren kanunda belirli süreli sözleşmeler için geçerli olan yukarıda belirttiğimiz esaslara ve burada değinemediğimiz diğer bazı kurallara uymadığı takdirde, iş sözleşmesi geçerlidir. Ancak sözleşmede öngörülen süre hukuka muhalefetten dolayı yok hükmündedir. Böyle olunca sözleşme süreli de olsa süresiz bir iş sözleşmesine dönüşür.