İlahiyatçı Sosyal Danışman ve Pedagog Halit Pişmek Camia TV’de katıldığı Biz Bir Aileyiz programında anne baba örnek modeli hakkında önemli bilgiler verdi.
Anne Baba Olmak Neden Önemli
İnsan kendi kişiliğini oluşturamaz. Karakterimizin ve kişiliğimizin oluşumunda ailemizin özellikle anne babamızın büyük bir payı vardır. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki anne babanın alışkanlıkları çocuklara daha kolay geçiyor. Misal, sigara kullanmayan anne babada sigara içen çocuk oranı %20 iken, sigara kullanan ailelerde çocuğun sigara kullanma oranı %80. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) “Hepiniz çobansınız ve sürünüzden sorumlusunuz. Her doğan çocuk temiz fıtrat üzere doğar,” buyurmuştur. Anne baba olarak temiz fıtrat üzere doğan çocuğun fıtranı korumalıyız.
Hangi Yanlış Tutumlar Çocuklar Üzerinde Olumsuzluğu Getirir?
Her şeyin aşırısı doğru değildir. Rabbimiz bizleri Bakara 143. Ayetinde “vasat” (orta yolu bulan) ümmet olarak tarif ediyor. Öyleyse, çocuk eğitiminde şu 5 olumsuz tutumdan kaçınalım:
1- Aşırı otoriter, red edici tutum
2- Aşırı hoşgörülü tutum
3- Aşırı koruyucu tutum
4- Aşırı mükemmeliyetçi tutum
5- En kötüsü tutarsız anne baba tutumu
1-Otoriter Aile Modeli
Kuralların anne baba tarafından belirlenen, çocuğa söz hakkı verilmeyen otorite bir tutum sergilendiğimde “Otoriter Aile Modeli”nden bahsederiz. Bu davranış şekli genelde kötü niyetle yapılmıyor. Kendileri de öyle yetiştirildikleri için öyle davranıyorlar. Bu tutum karşısında çocuk ya çok içine kapanık, çekingen, kendini ifade edemeyen ya da aşırı reaksiyon gösteren, dışarıda arkadaşlar arasında en ufak bir olayda şiddet gösteren çocuk hâline geliyorlar. Her ikisi de problemli davranışları tetiklemekte.
2-Aşırı Hoşgörülü Aile Tutumu
Ailelerin aşırı hoşgörülü olmaları çocuğun kuralsız ve disiplinsiz olmasına sebep oluyor. Genellikle “Ben yaşayamadım, çocuğum yaşasın” anlayışıyla yapılıyor. Sonunda doyumsuz, hiçbir şeyden zevk almayan ve bağımlılıklara meyilli çocuklar yetişiyor. Böyle bir yetiştirme hatasında mutlaka ilk yapılması gereken şeylerden biri, çocuğa kırmızı çizgilerini net bir şekilde söylenilmesidir. Ayrıca sorumluluklar verilmeli ve orta yolu izlemeli.
3-Aşırı Koruyucu Aile Modeli
Aşırı koruyucu aile modelinde genellikle babalardan ziyade anneler daha ağırlıklı olarak koruyor. Aileler çocukların yapması gereken işleri onlara devretmekten çekiniyor. Normalde çocuğun yapması gereken işleri kendi üstleniyor. Hâl böyle olunca da hayata hazırlanmamış, kendi ayakları üzerinde duramayan çocuklar yetişiyor. Evlendiklerinde veya evden ayrıldıklarında böylesi çocuklar çok zorluk çekiyor.
4-Mükemmeliyetci Aile Tutumu
Aşırı mükemmeliyetçi aileler çocuktan her şeyin en iyisini yapmasını isterler. Okulda, sporda, camide ve çevrede onlardan üstün başarı beklerler. Her çocuk ailelerinin hayallerini gerçekleştirme fırsatı bulamayabilir veya yaradan ona o yeteneği vermemiş olabilir. Maalesef bu tutuma bazı psikolojik rahatsızlıklar da eşlik edebiliyor. Obsesyon bunlardan en sık görüneni. Annelerin bu takıntıları biraz daha fazla olabiliyor. “Neden yapamadın”, “Yapamazsın!”, “Neyi becerebildin ki!”, gibi sözlerle çocuğa baskı uygulayıp dibe çekebilirler. Aşırı mükemmeliyetçi ailelerin çocukları kendi yeteneklerini baskıladıklarından dolayı kişilik ve psikolojik bozukluğa yakalanabiliyorlar.
5-Ailelerde Tutarsız Tutum
Aile içindeki tutarsızlık çocuğun karakter gelişimini en kötü yönde etkiliyor. Annenin “evet” dediğine babanın “hayır” demesi. Annenin “a” dediğine babanın “b” demesi. Anne “alalım” baba “almayalım” dediğinde çocukta ikilem oluşuyor. Özelliklede ayrı ailelerin çocukları ciddi sorunlar yaşıyor. Boşanmış çiftler mutlaka çocuğun sağlığı için istişare edip aynı dili konuşmalı. Ayrı dilde konuşulduğunda çocukta çift kişilik veya çok kişilikli tipolojisi ortaya çıkabiliyor. En önemlisi aileler terbiye kuralında tutarlı olmalı. Çocuğa kırmızı çizgilerini hissettirmeli. Çocuğun karşısında rol model olup çocuğu ikileme düşürmemeli.
Yazarlar Çekirdek Aile Örnek Aile Tutumları, Destekleyici Aile Tutumu
Örnek ailelerin kuralları olduğu ve uygulandığı bir ailede, kendilerini ifade eden çocukların ve yeteneklerinin aileleri tarafından gözlemlendiği bir ortamdan bahsedilir.. Ebeveynler çocuklarına söz hakkı verip hayatla ilgili beklentileri ve fikirleri sorulduğunda çocuk kendini değerli hisseder ve aile içerisinde önemsendiğini anlar. Ayrıca örnek ailelerde iletişim kanalları daima açık olur. Yani bir karar verilecekse karar istişare edilerek beraber alınır. Herkesin isteği, talebi ve düşüncesi böylelikle gözetilmiş olur.
